Dębica po raz drugi, a Pilzno po raz pierwszy włączyły się w organizację tegorocznych, jubileuszowych obchodów Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na terenie Województwa Podkarpackiego. Na liście 63 miejscowości które włączyły się w tegoroczne obchody, w których do II wojny św. współistniały obok siebie społeczności polsko – żydowskie próżno szukać Brzostka. A przecież w Brzostku przed wojną Żydzi stanowili większość społeczności. I prawie wszyscy zostali wymordowani w czasie II wojny światowej.
W Dębicy w ramach obchodów X Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu odbędą się przede wszystkim spotkania z młodzieżą (23-26 stycznia) podczas których młodzi dębiczanie będą mogli zobaczyć wystawę „Koniec pewnego świata. 75. rocznica Zagłady dębickiego getta” oraz wysłuchać prelekcja Jacka Dymitrowskiego, dyrektora Muzeum Regionalnego w Dębicy poświęconej historii społeczności żydowskiej w Dębicy i losów dębickich Żydów podczas II wojny światowej.
W roku ubiegłym kiedy w Dębicy po raz pierwszy obchodzono Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu w Muzeum Regionalnym odbyła się projekcją filmu pt. ,,Chleba naszego powszedniego” opowiadającego o rodzinie Ulmów która podczas II wojny światowej ratowała Żydów z Markowej oraz sesja naukowa „Historia Żydów Dębickich”, podczas której wykłady wygłosili Jacek Dymitrowski , dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy oraz Ireneusz Socha. Dla uczczenia pamięci dębickich Żydów w parku jordanowskim i przy mogile pomordowanych na Wolicy zostały złożone wiązanki kwiatów.
W roku 2018 w obchody Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu włączyło się także Pilzno, w którym w ramach obchodów, 24 stycznia b. r. (środa) o godz. 11:30 odbędzie się msza św. z modlitwą o jedność Chrześcijan i Żydów w klasztorze Karmelitów pilźnieńskich. Bezpośrednio po mszy św. nastąpi uroczystość nadania imienia Mostu Józefy Rysińskiej – Sprawiedliwej wśród Narodów Świata, podczas której zaprezentowana zostanie sylwetka tej szlachetnej pilźnianki, która uratowała od Zagłady wiele ludzkich istnień. Dzień później 25 stycznia b. r. (czwartek) w Muzeum Regionalnym w Pilźnie będzie miał miejsce wernisaż wystawy „Miasto z Przeszłości. Społeczność żydowska Pilzna na przestrzeni wieków”, rozpoczęcie o godz. 17:00. O godz. 18:30 w Domu Kultury w Pilźnie rozpocznie się koncert muzyki klezmerskiej w wykonaniu zespołu Mojse Band z Teatru Żydowskiego w Krakowie.
Na liście miejscowości które włączyły się w jubileuszowe obchody Dnia Pamięci Ofiar Holokaustu próżno szukać Brzostku. Jest to tym bardziej zaskakujące, że w Brzostku zdecydowaną większość społeczności (ponad 500 osób) przed II wojną światową stanowili Żydzi. Większość z nich została rozstrzelana w okresie okupacji przez Niemców.
Gminę żydowską w Brzostku w skład której wchodziło 20 okolicznych miejscowości utworzono przed 1845 r. Społeczność żydowska która zajmowała się głównie handlem, rzemiosłem i usługami liczyła 500 osób. W Brzostku była synagoga, cheder, mykwa i cmentarz. Podczas II wojny światowej zdecydowana większość Żydów z Brzostka i okolicznych miejscowości została rozstrzelana. Nieliczni, którzy ocaleli wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, Australii i Wielkiej Brytanii. Ślady po obecności społeczności żydowskiej w Brzostku powoli się zacierały, jak np. powstały w II połowie XIX wieku, mający ponad jeden hektar cmentarz, który został zniszczony przez Niemców już w czasie wojny. Na ogrodzonym drewnianym płotem cmentarzu, przy bramie wejściowej którego znajdował się dom pogrzebowy Niemcy dokonywali egzekucji. Po II wojnie światowej pozostałości po cmentarzu, na którym pochowanych zostało 446 Żydów uległy dalszemu zniszczeniu: kamień z nagrobków wykorzystywano na cele budowlane i gospodarcze, pozostałości ogrodzenia rozebrano. Następowała dalsza dewastacja nekropolii. Do 2008 roku kiedy to dawnym cmentarzem, wówczas zwykłą łąką zainteresował się potomek brzosteckich Żydów prof. Jonathan Webber z Oxfordu. Dzięki zaangażowaniu profesora Webbera, potomków brzosteckich Żydów i włączeniu się w inicjatywę burmistrza Leszka Bieńka, Urzędu Miejskiego w Brzostku oraz Muzeum Okręgowego w Tarnowie udało się częściowo zrekonstruować kirkut. Uroczysta rekonsekracja cmentarza żydowskiego w Brzostku odbyła się 14 czerwca 2009 roku. Dziś na brzosteckim kirkucie stoi 50 macew upamiętniających żydowskich mieszkańców Brzostku.
PROGRAM OBCHODÓW:
Dębica – 23-26 stycznia
8:00–15:00 Wystawa pt. Koniec pewnego świata. 75. rocznica Zagłady dębickiego getta i prelekcja Jacka Dymitrowskiego (dyrektora Muzeum Regionalnego w Dębicy) dla młodzieży z dębickich szkół (Spotkania dla młodzieży z poszczególnych szkół odbędą się od 23 do 26 stycznia 2018 r.)
(Muzeum Regionalne w Dębicy, Ratuszowa 4)
Zaczynają się od 22 stycznia i potrwają do 28 stycznia 2018 r. Na obchodach Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu na Podkarpaciu odbędą się modlitwy dla uczczenie pamięci pomordowanych Żydów, prelekcje i wykłady historyków, sesje naukowe poświęcone Zagładzie, stosunkom polsko-żydowskim i kulturze żydowskiej, pokazy filmów o tematyce związanej z Holocaustem, wystawy okolicznościowe, koncerty, prezentacje wspomnień ocalonych z Zagłady oraz spotkania ze świadkami historii.
Pilzno – 24 I 25 stycznia
24 stycznia 2018 r. (środa)
11:30–12:15 Msza św. z modlitwą o jedność chrześcijan i Żydów (Klasztor Karmelitów w Pilźnie, ul. Karmelicka 3)
12:20–13:00 Uroczystość nadania imienia mostu Józefy Rysińskiej, Sprawiedliwej wśród Narodów Świata
Poświęcenie mostu (ul. Legionów, koło budynku „Sokoła”)
13:10–14:00 Zwiedzanie ekspozycji żydowskiej w Muzeum Lalek (Muzeum Lalek, ul. Grodzka 24)
25 stycznia 2018 r. (czwartek)
17:00–18:00 Otwarcie wystawy pt. Miasto z Przeszłości. Społeczność żydowska Pilzna na przestrzeni wieków (Muzeum Regionalne w Pilźnie). Wystawa będzie eksponowana od 25 stycznia do końca marca 2018 r. (Muzeum Regionalne, ul. Petrycego 8)
18:30–20:00 Koncert piosenek żydowskich w języku polskim i jidysz w wykonaniu Zespołu „Sam Cymes” z Teatru Zagłębie w Sosnowcu (Pilźnieński Dom Kultury, ul. Węgierska 30)
