Previous slide
Next slide

Hrabia Edward Raczyński – polski dyplomata, polityk i pisarz

Ostatnim właścicielem Nagawczyny przed II Wojną Światową był hrabia Edward Raczyński. W 1936 roku w rękach Raczyńskich były również Zawada, Pustynia i Latoszynek. Łączna powierzchnia tych dóbr liczyła blisko 1000 hektarów użytków rolnych i 3500 hektarów lasów. Zarząd i administracja tych dóbr mieściła się w dworze w Nagawczynie.

Hrabia Edward Raczyński – polski dyplomata, polityk i pisarz urodził się 19 grudnia 1891 roku w Zakopanem. W Krakowie ukończył elitarne II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego. W Lipsku studiował prawo a w Londynie uczęszczał do Szkoły Nauk Politycznych. Doktorat uzyskał na Uniwersytecie Jagielońskim w Krakowie. Po ukończeniu studiów w 1919 roku rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Reprezentował Rzeczpospolitą przy Lidze Narodów. Po wybuchu II Wojny Światowej znalazł się w Londynie, gdzie pełnił rolę ambasadora Polski w Wielkiej Brytanii. Na podstawie materiałów przewiezionych przez legendarnego kuriera Jana Karskiego przygotował i przedstawił rządom państw zachodnich raport o Holokauście. Po odkryciu grobów w Katyniu osobiście zredagował i wysłał do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża prośbę o wyjaśnienie szczegółów tej zbrodni. Po zakończeniu II Wojny Światowej nie pogodził się z oddaniem Polski w rosyjską strefę wpływów. Został mianowany prezydentem RP na emigracji i był najdłużej żyjącym i sprawującym tę funkcję politykiem. Urząd prezydenta złożył dopiero w wieku 95 lat. Zmarł w Londynie 30 lipca 1993 roku. Miał wówczas 101 lat i 7 miesięcy.

W regionie dębickim przed wojną Raczyński był inspiratorem kilku nowoczesnych i śmiałych posunięć gospodarczych. To za jego inicjatywą w Dębicy powstała rzeźnia – funkcjonująca potem przez długie lata jako Dębickie Zakłady Mięsne. Sprzedał również po bardzo zaniżonej cenie 30 hektarów lasów w Dębicy pod budowę ówczesnych Fabryki Gum Jezdnych funkcjonujących obecnie jako Firma Oponiarska Dębica. Dzisiejszy Park Miejski imienia Włodzimierza Skarbka-Borowskiego to również darowizna Raczyńskiego na rzecz miasta Dębicy. Wiele tych zamierzeń nie zostałaby zrealizowana, gdyby nie Włodzimierz Skarbek – Borowski – patron wspomnianego wcześniej parku w Dębicy i serdeczny przyjaciel Edwarda Raczyńskiego.

Włodzimierz Skarbek – Borowski przez długie zarządzał majątkiem Nagawczyna oraz innymi dobrami rodziny Raczyńskich w rejonie Dębicy. Był nie tylko realizatorem planów Edward Raczyńskiego, ale z własnej inicjatywy podejmował szereg działań modernizujących funkcjonowanie majątku którym zarządzał. Dzięki temu wielu mieszkańców Nagawczyny znajdowało pracę dobrach Raczyńskich.

Funkcję administratora pełnił przez dwadzieścia lat, również w czasie II Wojny Światowej. Niemcy pozwolili jemu i jego rodzinie pozostać w dworze w Nagawczynie, ale tylko w niewielkiej jego części. Resztę zajęli na własne potrzeby. Zimą 1940 roku Niemcy aresztowali go i więzili w warszawskim Pawiaku i więzieniu na Mokotowie. Dzięki usilnym staraniom rodziny udało się uzyskać jego zwolnienie z więzienia, po którym wrócił do Nagawczyny i nadal administrował majątkiem Raczyńskich. W 1942 roku został zaprzysiężony jako żołnierz Armii Krajowej. Z racji możliwości jakie dawał majątek, którym zarządzał z jego pomocy i ochrony korzystało wielu ściganych przez Niemców żołnierzy podziemia. Nie ma to bezpośrednich dowodów, ale są również informacje, że z pomocy Skarbek-Borowskiego korzystali również ukrywający się Żydzi. Latem 1944 roku Włodzimierz Skarbek – Borowski wraz z rodziną musiał opuścić Nagawczynę z powodu zbliżającej się linii frontu. Razem wyjechali do Sędziszowa Małopolskiego. Pozostali tam aż do 1945 roku, kiedy ruszył front i działania wojenne przesunęły się na zachód. Wrócili wtedy do Nagawczyny, ale zostali przez nowe władze szybko zmuszeni do opuszczenia majątku Raczyńskich. Już nigdy nie powrócił do Nagawczyny, podobnie jak jej dawni właściciele Raczyńscy.

Dwór wraz z majątkiem został przekazany w 1945 roku w zarządzanie Wydziałowi Rolnictwa i Leśnictwa w Krakowie. W 1948 roku dokonano podziału dóbr Raczyńskich. Dwór i dwa zabudowania i część ogrodu przejęła gmina Dębica i utworzyła w tam szkołę funkcjonującą aż do 1991 roku. Resztę majątku przejęła lokalna administracja.

Włodzimierz Skarbek-Borowski pozostał w Polsce. Znajdował zatrudnienie w różnych instytucjach związanych z rolnictwem oraz na krakowskich wyższych uczelniach. W 1960 roku uzyskał tytuł doktora nauk rolniczych we Wrocławskiej Szkole Rolniczej. W czerwcu 1968 roku uzyskał habilitację w Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie. Zmarł w 1972 roku w wieku 74 lat. W Dębicy jego imię nosi park miejski, który przed wojną miastu Dębica podarował Edward hrabia Raczyński. Zamiar ten wcielił w życie jego serdeczny przyjaciel Włodzimierz Skarbek Borowski.

Podziel się z innymi

Shares
Previous slide
Next slide

Więcej informacji...

My i nasi partnerzy uzyskujemy dostęp i przechowujemy informacje na urządzeniu oraz przetwarzamy dane osobowe, takie jak unikalne identyfikatory i standardowe informacje wysyłane przez urządzenie czy dane przeglądania w celu wyboru oraz tworzenia profilu spersonalizowanych treści i reklam, pomiaru wydajności treści i reklam, a także rozwijania i ulepszania produktów. Za zgodą użytkownika my i nasi partnerzy możemy korzystać z precyzyjnych danych geolokalizacyjnych oraz identyfikację poprzez skanowanie urządzeń.

Kliknięcie w przycisk poniżej pozwala na wyrażenie zgody na przetwarzanie danych przez nas i naszych partnerów, zgodnie z opisem powyżej. Możesz również uzyskać dostęp do bardziej szczegółowych informacji i zmienić swoje preferencje zanim wyrazisz zgodę lub odmówisz jej wyrażenia. Niektóre rodzaje przetwarzania danych nie wymagają zgody użytkownika, ale masz prawo sprzeciwić się takiemu przetwarzaniu. Preferencje nie będą miały zastosowania do innych witryn posiadających zgodę globalną lub serwisową.