Jedynym szerzej znanym archiwalnym zdjęciem kina w Dębicy jest fotografia z 1938 roku znajdująca się w zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego a pochodząca z „Dodatku Literackiego” nr 289 z 17.10.1938 zatytułowana „Budynek kina z zewnątrz”. Ale jak się okazuje po dłuższej kwerendzie dokumentów o projekcjach filmów w Dębicy informowano już na początku XX wieku, a miejsca w których odbyły się te projekcje dziś mogą zaskakiwać. Tak samo jak fakt, że na przestrzeni ponad 120 lat kin w Dębicy, która nie była przecież metropolią było kilka i stanowiły one istotny element życia społeczno-kulturalnego miasta.
Dziś trudno określić, kiedy dokładnie odbył się pierwszy pokaz filmowy w Dębicy. Pewne wskazówki na ten temat znajdujemy w pracy magisterskiej Anety Góreckiej poświęconej dziejom I LO w Dębicy (wydanej przez redakcję „Ziemi Dębickiej” w 3 numerze „Zeszytów Dębickich”). Znajduje się tam wzmianka, że: „Dla uczniów organizowane były specjalne seanse filmowe w kinoteatrze auli „Sokoła”. Pokazy filmowe w Dębicy odbywały się także najprawdopodobniej w koszarach oraz na peronie pod zadaszeniem dworca kolejowego. Nową atrakcję jaką na początku XX wieku niewątpliwie był film można było obejrzeć także w dzięki prężnie działającym w tamtych czasach kinom objazdowym i jarmarcznym.
Fotoplastikon, Kinoteatr „Bajka”, kino „Uciecha”
Pierwsze stacjonarne kino w Dębicy nazywane pierwotnie Fotoplastikonem, a potem kolejno funkcjonujące pod nazwą Kinoteatr „Bajka” i Kino „Uciecha” powstało przed wybuchem I wojny światowej w roku 1913 w budynku przy ul. Kościuszki. Licencję którą wystawiło Namiestnictwo Galicyjskie na prowadzenie fotoplastikonu w marcu 1913 roku otrzymało Towarzystwo Pomocy Przemysłowej w Dębicy, które reprezentował Franciszek Kubistal. Kino rozpoczęło działalność w budynku przy ul. Kościuszki. Sala kinowa miała 200 miejsc.
Po 16 latach, w 1929 roku Kinoteatr „Bajka” zmienił nazwę na Kino „Uciecha”. Właścicielem praw do prowadzenia kina w Dębicy było Polskie Zjednoczenie Mieszczan w Dębicy. Kino nadal było prowadzone w budynku Franciszka Kubistala przy ul. Kościuszki, a seanse filmowe miały miejsce w niedziele i poniedziałki w godzinach popołudniowo-wieczornych. W roku 1930 jako drugi podmiot obok Polskiego Zjednoczenia Mieszczan w Dębicy posiadający koncesję na prowadzenie kina w Dębicy wystąpił Związek Legionistów Polskich i obie te instytucje, nie bez sporów wspólnie prowadziły kino do roku 1934, kiedy każda z nich osobno wystąpiła o koncesję. Koncesję otrzymał wówczas Związek Legionistów Polskich, który prowadził kino do roku 1939, do wybuchu wojny.
Podczas okupacji niemieckiej Niemcy zajęli kino i wyświetlali w nim niemieckie filmy propagandowe i fabularne. Po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu władzy przez komunistów kino zostało znacjonalizowane i jako państwowe kino funkcjonowało do roku 1990. Rodzina Franciszka Kubistala, który był przedwojennym właścicielem budynku w którym działało kino, odzyskała budynek na początku lat 2000. Od lat 90. XX wieku w części budynku gdzie funkcjonowała sala kinowa działał salon meblowy, w starej , 100-letniej części obiektu przez jakiś czas działała kawiarnia. Obecnie stara część budynku z wejściem od strony ul. Kościuszki jest od wielu lat nieużytkowana, natomiast przebudowywana intensywnie część od strony ul. Piekarskiej dziś wygląda zupełnie inaczej i pełni rolę budynku usługowo- handlowego.
Kino „Gumowiec” /Kino „Kosmos”/Kino „Radość”
W 1950 roku w Dębicy w Zakładzie Gum Jezdnych (Stomil) powstało kino „Gumowiec”, które zakończyło działalność w 1961 po utworzeniu przez firmę Zakładowego Domu Kultury i kina „Kosmos”. Przyzakładowe kino służyło głównie pracownikom zakładu i ich rodzinom. Przy kinie powołany został dyskusyjny klub filmowy i tworzone były różne zespoły artystyczne. Kino działało do lat 90. XX wieku po czym jego działalność została zawieszona. Jego reaktywacja miała miejsce w oku 1997. Kino działało przez kolejne 23 lata do 2020 roku kiedy jego działalność została zakończona. W 2023 roku w budynku dawnego kina „Kosmos” przy ul. Lisa Kuli rozpoczęło działalność Kino „Radość” prowadzone przez Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych Radość (od 2020 funkcjonujące pod nazwą Stowarzyszenie Radość w Dębicy).
Kino „Śnieżka”, Kina Letnie w Dębicy
W dawnym budynku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” przy ul. Bojanowskiego 18 który działał do 1939 roku po wojnie od lat 50.XX wieku działał najpierw Powiatowy Dom Kultury, a później Dom Kultury Zakładów Mięsnych w Dębicy. W 1955 roku obiekt przejęła Wytwórnia Urządzeń Chłodniczych i uruchomiła w nim m.in. kino Gryf przy którym w późniejszych latach zaczął działać dyskusyjny klub filmowy. W 1995 roku dom kultury przejęło miasto i od tamtego czasu placówka z Kinem „Śnieżka” funkcjonowała jako placówka Miejskiego Ośrodka Kultury w Dębicy. Po przeprowadzonym w 2022 roku kapitalnym remoncie ponad 100-letniego budynku Domu Kultury „Śnieżka” przeniesiono tutaj kino z budynku kina Kosmos przy ul. Lisa Kuli.
Od kilku lat w Dębicy w sezonie letnim działąją także kina letnie organizowane m.in. w Parku Sokoła przy ul. Bojanowskiego przez lokalny samorząd we współpracy z firmami Tikkurila i Śnieżka.
© Ⓟ
