Rak szyjki macicy to nowotwór, który rozwija się w komórkach szyjki macicy. Jego główną przyczyną jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), zwłaszcza niektórymi jego szczepami. W początkowej fazie rozwoju raka szyjki macicy mogą wystąpić niewielkie zmiany w komórkach szyjki. Pojawienie się wyraźnych objawów wskazuje zazwyczaj na zaawansowane stadium, trudne lub niemożliwe do wyleczenia. Podstawą dobrego zdrowia jest profilaktyka. Regularne badania cytologiczne pozwalają na wykrycie choroby we wczesnym i w pełni uleczalnym stadium. Nowotwór szyjki macicy może się rozwinąć w każdym wieku. W 2022 r. diagnozę — rak szyjki macicy — usłyszało prawie 3 tys. Polek!

Rak szyjki macicy. Co o nim wiemy dzięki danym NFZ?
Narodowy Fundusz Zdrowia we współpracy z Narodowym Instytutem Onkologii i Centrum e-Zdrowia przygotował raport z monitorowania nowotworów — w zakresie raka szyjki macicy. Dane NFZ nie pozostawiają złudzeń — profilaktyka raka szyjki macicy zwiększa szansę pacjentek na dłuższe życie! Według danych NFZ spośród kobiet, które nie wykonywały cytologii, jedynie 75% przeżywało rok od diagnozy, a niespełna 50% — 5 lat. W 2022 r. tylko 40% pacjentek chorych na raka szyjki macicy miało wcześniej wykonaną cytologię.
Rak szyjki macicy: Badaj się, by żyć
Obejrzyjcie dwa materiały filmowe:
- o tym, dlaczego nie warto odkładać badania na później: https://www.youtube.com/watch?v=6hh6v-bjHhY
- o tym, dlaczego cytologia w ciąży jest tak ważna: https://www.youtube.com/watch?v=m3m22stUEvE
Co powinno Cię zaniepokoić?
Wczesnym zmianom nowotworowym w raku szyjki macicy nie towarzyszą żadne charakterystyczne dolegliwości. Wraz z rozwojem choroby kobiety zauważają zwykle jeden lub kilka z poniższych objawów:
- krwawienie z pochwy po stosunku
- krwawienie międzymiesiączkowe
- obfite upławy
- ból podczas stosunku
- bóle w podbrzuszu i okolicy lędźwiowej
- krwawienia pomenopauzalne (po okresie przekwitania)
Jeśli coś Cię zaniepokoi, umów się na wizytę do ginekologa lub położnej — nie czekaj.
– To właśnie brak objawów przez długi czas jest główną przyczyną zbyt późnego wykrycia raka szyjki macicy, a tym samym złego rokowania. Podkreślam, że rak szyjki macicy wykryty we wczesnym stadium jest uleczalny z bardzo wysoką skutecznością, dlatego badanie powinno być wykonywane regularnie. Tylko badanie cytologiczne jest w stanie wykryć zmiany na wczesnym etapie. Trwa zaledwie kilka minut, a może uratować nam życie — zaznacza prof. Grażyna Iwanowicz-Palus, położna, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego i pielęgniarstwa rodzinnego oraz w dziedzinie zdrowia publicznego.

Jak się przygotować do cytologii?
Cytologia jest bezbolesną i szybką metodą diagnostyczną. Polega na pobraniu materiału z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Tak pobrany wymaz umieszcza się na szkiełku, a następnie odsyła do laboratorium, gdzie jest badany. Dzięki temu można wykryć nawet najmniejsze nieprawidłowości. Jak się przygotować do cytologii?
- przed badaniem nie stosuj żadnych leków dopochwowych
- nie zgłaszaj się na badanie w czasie krwawienia miesiączkowego
- przed pobraniem materiału z szyjki macicy nie rób USG przezpochwowego
- powstrzymaj się od współżycia na 1–2 dni przed zaplanowaną cytologią
Bezpłatny program NFZ: Profilaktyka na wagę życia
Skorzystaj z bezpłatnej cytologii w programie profilaktyki raka szyjki macicy. Nie potrzebujesz skierowania. Badanie finansuje Narodowy Fundusz Zdrowia. Program jest dla kobiet w wieku 25-64 lata:
- które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich trzech lat
- obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV — typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Kobiety, które były leczone z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy, po zakończeniu kontroli onkologicznej (decyzję podejmuje lekarz prowadzący leczenie onkologiczne), ponownie zostają objęte programem NFZ.
Kto i gdzie realizuje program na Podkarpaciu?
- Każda poradnia położniczo-ginekologiczna, która ma podpisaną umowę z NFZ
- Wybrane poradnie POZ, które podpisały umowę z NFZ na świadczenia położnej POZ w programie profilaktyki raka szyjki macicy
Wykaz wszystkich 160 placówek na terenie województwa podkarpackiego znajdziecie w wyszukiwarce „Gdzie się leczyć?”.
Zrobiłaś cytologię i co dalej?
Po uzyskaniu wyniku z laboratorium dostaniesz dalsze zalecenia:
- wynik prawidłowy — lekarz zaleci Ci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 3 lat lub w uzasadnionych przypadkach po upływie 12 miesięcy.
- w badaniu zostały stwierdzone zmiany o charakterze dysplastycznym — lekarz ginekolog skieruje Cię na dalszą diagnostykę, tj. badanie kolposkopowe lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego
- rozpoznano raka szyjki macicy lub inne schorzenie — zostaniesz skierowana do leczenia specjalistycznego lub na dalszą, pogłębioną diagnostykę
O raku szyjki macicy krąży wiele mitów. Lekarze starają się zmienić te stereotypy. Starają się też przekonać kobiety do zapobiegania chorobie. Sprawdź 5 najczęstszych mitów.
Chroń dzieci przed rakiem. Umów je na szczepienie przeciw HPV
– Szczepienia przeciw HPV należą do działań profilaktycznych. Chronią przed chorobami wywołanymi przez wirus brodawczaka ludzkiego, które mogą prowadzić do rozwoju stanów przednowotworowych i nowotworów takich jak: rak szyjki macicy, rak pochwy, rak odbytu, rak prącia czy brodawek narządów płciowych. Szczepienia przeciwko HPV są szczepieniami zalecanymi dla każdego dziecka po ukończeniu 9 lat. Z uwagi na fakt, że do zakażenia HPV dochodzi głównie drogą płciową, najlepiej wykonać szczepienie jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej — podkreśla Marzena Bozio, lekarz pediatra.
- Dlaczego warto zaszczepić dzieci przeciw HPV?
- Czy chłopcy również mogą się zarazić wirusem HPV?
- Czy szczepionki przeciw HPV są bezpieczne?
Sięgnij po Poradnik Pacjenta NFZ: szczepienie przeciw HPV uchroni Twoje dziecko przed rakiem.
Co mówi raport Podkarpackiego NFZ?
Przeanalizowaliśmy 3 ostatnie lata. Średnio około 10% mieszkanek naszego województwa korzysta z darmowej cytologii. Jednak różnice pomiędzy powiatami są bardzo duże. Od kilkunastu procent w powiecie mieleckim, brzozowskim, mieście Tarnobrzegu, jarosławskim, rzeszowskim, strzyżowskim, mieście Krośnie i powiecie leżajskim, do mniej niż 5 procent w powiecie bieszczadzkim, łańcuckim, stalowowolskim i jasielskim.
powiat | liczba kobiet kwalifikujących się do badania w ostatnich 3 latach | liczba kobiet, które wykonały badanie w ostatnich 3 latach | Procent objęcia populacji [%] |
MIELECKI | 37782 | 6869 | 18,18 |
BRZOZOWSKI | 16954 | 2965 | 17,49 |
TARNOBRZEG | 12693 | 2143 | 16,88 |
JAROSŁAWSKI | 32353 | 5235 | 16,18 |
RZESZOWSKI | 48613 | 6820 | 14,03 |
STRZYŻOWSKI | 16430 | 2129 | 12,96 |
KROSNO | 12485 | 1522 | 12,19 |
LEŻAJSKI | 18407 | 2038 | 11,07 |
PRZEWORSKI | 20653 | 2195 | 10,63 |
KROŚNIEŃSKI | 29092 | 2959 | 10,17 |
RZESZÓW | 62571 | 6220 | 9,94 |
DĘBICKI | 36470 | 3611 | 9,90 |
TARNOBRZESKI | 14067 | 1355 | 9,63 |
PRZEMYSKI | 18988 | 1791 | 9,43 |
LUBACZOWSKI | 14216 | 1262 | 8,88 |
NIŻAŃSKI | 18061 | 1459 | 8,08 |
SANOCKI | 24844 | 1610 | 6,48 |
ROPCZYCKO-SĘDZISZOWSKI | 20159 | 1248 | 6,19 |
KOLBUSZOWSKI | 17163 | 1037 | 6,04 |
LESKI | 7293 | 438 | 6,01 |
PRZEMYŚL | 16669 | 983 | 5,90 |
BIESZCZADZKI | 6004 | 287 | 4,78 |
ŁAŃCUCKI | 21918 | 1035 | 4,72 |
STALOWOWOLSKI | 29192 | 1375 | 4,71 |
JASIELSKI | 30330 | 1410 | 4,65 |
- Brawo dla wszystkich kobiet, które już zrobiły cytologię! Dzięki Waszej świadomości i trosce o zdrowie możecie cieszyć się spokojem i bezpieczeństwem.
- Jeśli jeszcze się nie zbadałaś, nie czekaj! Dołącz do grona kobiet, które dbają o siebie i swoich bliskich – to tylko kilka minut, które mogą uratować życie.
- Razem możemy zwiększyć świadomość i zachęcić inne kobiety! Podziel się swoją decyzją z koleżankami – może właśnie Ty zmotywujesz kogoś do zadbania o zdrowie.