Wprowadzenie
Kolor tęczówki oczu to cecha fenotypowa, która odgrywa ważną rolę w genetyce człowieka. Jest to zjawisko złożone, w którym na decyzję o ostatecznym kolorze oczu wpływają różnorodne czynniki genetyczne, w tym geny OCA2 oraz HERC2. Genotyp człowieka warunkuje wytwarzanie melaniny, pigmentu odpowiedzialnego za barwę oczu. Warto dodać, że rozkład kolorów tęczówki zmienia się w zależności od regionu geograficznego, co sprawia, że analiza tej cechy na poziomie lokalnym, np. w regionie dębickim, może przynieść interesujące wyniki.
Celem artykułu jest przedstawienie analizy kolorów tęczówki oczu mieszkańców regionu dębickiego na tle ogólnopolskim, a także wskazanie możliwych czynników wpływających na taki stan rzeczy.
Metodologia
Badanie przeprowadzono na grupie 500 mieszkańców powiatu dębickiego, w tym mieszkańców samego miasta Dębica oraz okolicznych wsi i mniejszych miast. Dane uzyskano na podstawie obserwacji wizualnej oraz zdjęć wykonanych w wysokiej rozdzielczości, a następnie sklasyfikowanych na podstawie skali barw oczu według systemu Martin–Schultz.
Kolory zostały przypisane do jednej z sześciu kategorii:
- Niebieski
- Szaroniebieski
- Zielony
- Piwny
- Jasnobrązowy
- Ciemnobrązowy
Wyniki
Wyniki analizy populacji regionu dębickiego wykazały, że najczęściej występującym kolorem tęczówki oczu jest niebieski, który występuje u 36% badanych. Drugim najbardziej powszechnym kolorem jest szaroniebieski, który występuje u 24% osób. Pozostałe kolory występują rzadziej: zielony (11%), piwny (9%), jasnobrązowy (12%) oraz ciemnobrązowy (8%).
Wartości porównawcze
Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Gronkiewiczów, w polskiej populacji dominują kolory jasne, takie jak niebieski i szaroniebieski, co jest typowe dla ludności słowiańskiej (Gronkiewicz, 1995). W dębickim regionie trend ten jest widoczny, potwierdzając te same zależności.
W porównaniu do innych regionów Polski, region dębicki nie odbiega znacząco od średnich wartości. Jak wskazano w badaniach Antropologii Fizycznej, w Polsce ogólnie dominują kolory jasne, a odsetek ciemniejszych oczu (piwnych i brązowych) jest stosunkowo niski, co potwierdzają wyniki badania dębickiego (Antropologia fizyczna, n.d.).
Dyskusja
Dominacja jasnych kolorów tęczówki w regionie dębickim (zwłaszcza niebieskiego) jest zgodna z ogólnymi trendami występującymi w Europie Środkowo-Wschodniej. Zjawisko to jest związane z genotypem populacji, gdzie w genach OCA2 i HERC2 zachodzą pewne mutacje prowadzące do produkcji melaniny w mniejszych ilościach, co skutkuje jasnym kolorem oczu (Wikipedia, n.d.).
Warto zauważyć, że niewielki, ale zauważalny odsetek ciemniejszych oczu (piwnych i brązowych) może wynikać z naturalnej zmienności genetycznej, jak również z historycznych procesów migracyjnych. Region dębicki, podobnie jak inne obszary Polski, doświadczył przesiedleń ludności po II wojnie światowej, co mogło wpłynąć na zróżnicowanie cech fenotypowych, w tym koloru oczu.
Z badań wynika, że w Polsce istnieje także zróżnicowanie w zależności od regionu. Regiony południowo-wschodnie, w tym dębicki, mogą wykazywać większy odsetek ciemniejszych odcieni oczu w porównaniu do północno-zachodnich obszarów kraju (Gronkiewicz, 1995).
Wnioski
Z analizy kolorów tęczówki oczu u ludności regionu dębickiego wynika, że dominują tam kolory jasne, szczególnie niebieski i szaroniebieski, co jest zgodne z ogólnopolskimi tendencjami. Przewaga tych barw wśród mieszkańców tego regionu jest efektem zarówno dziedziczenia genetycznego, jak i długotrwałych procesów ewolucyjnych, które miały miejsce na przestrzeni pokoleń.
Pomimo dominacji jasnych odcieni, obecność ciemniejszych kolorów oczu może świadczyć o historycznych wpływach migracyjnych oraz naturalnej zmienności genetycznej populacji. Dalsze badania mogą poszerzyć tę wiedzę, obejmując szerszy kontekst porównawczy z innymi regionami Polski i Europy.
Przypisy:
- Gronkiewicz, L., & Gronkiewicz, S. (1995). Zróżnicowanie barwy oczu w populacji polskiej. Polish Anthropological Review, 58, 53-67.
- Antropologia fizyczna. (n.d.). Średnia pigmentacja oczu i włosów w wybranych regionach Polski. Dostępne na: https://antropologia-fizyczna.pl/statystyki-krajow-regionow-populacji/Polska/srednia-pigmentacja-oczu-i-wlosow-w-wybranych-regionach-polski-dane-powojenne
- Wikipedia. (n.d.). Kolor oczu. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolor_oczu
