Rzeka Wisłoka to prawobrzeżny dopływ Wisły, mający długość około 164 km i źródła w Beskidzie Niskim. Przepływa przez województwo podkarpackie, m.in. przez Jasło, Dębicę i Mielec, uchodząc do Wisły w okolicach Połańca. Dzięki zróżnicowanemu ukształtowaniu terenu Wisłoka cechuje się bogatym składem gatunkowym ryb (ichtiofauną), który zmienia się w zależności od odcinka rzeki.
Górny bieg Wisłoki – kraina pstrąga i lipienia
Źródła Wisłoki znajdują się w Beskidzie Niskim, w rejonie Magurskiego Parku Narodowego. Rzeka w tej części ma charakter górski – wartki nurt, kamieniste dno i dobrze natleniona woda sprzyjają występowaniu ryb typowych dla tzw. krainy pstrąga i lipienia, takich jak:
- Pstrąg potokowy (Salmo trutta fario),
- Lipień (Thymallus thymallus),
- Strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus),
- Głowacz białopłetwy (Cottus gobio).
Na niektórych odcinkach – zwłaszcza w dorzeczach górskich dopływów – wprowadzano także głowacicę (Hucho hucho), gatunek będący pod ochroną, wymagający czystej i zimnej wody. Jej populacja utrzymuje się głównie dzięki zarybieniom.
Środkowy bieg Wisłoki – kraina brzany
W rejonie Jasła, Frysztaka i Dębicy Wisłoka zaczyna nabierać cech rzeki podgórskiej. Pojawiają się fragmenty o łagodniejszym nurcie i głębszym korycie, co sprzyja większemu zróżnicowaniu ichtiofauny. Występują tu gatunki krainy brzany, m.in.:
- Brzana (Barbus barbus),
- Kleń (Squalius cephalus),
- Jaź (Leuciscus idus),
- Świnka (Chondrostoma nasus),
- Ukleja (Alburnus alburnus) – typowa dla średnich i dolnych partii rzek, licznie obecna w tej strefie,
- Okoń (Perca fluviatilis).
W tym odcinku rzeki znajduje się również zbiornik w Strzegocicach – niewielki, ale istotny obiekt hydrotechniczny, który pełni funkcje przeciwpowodziowe i retencyjne. Ma on wpływ na lokalną ichtiofaunę, ograniczając swobodne migracje ryb i sprzyjając obecności gatunków strefy stojącej, takich jak:
- Karaś srebrzysty (Carassius gibelio) – inwazyjny,
- Tołpyga (Hypophthalmichthys spp.) – gatunek introdukowany, obecny również w zbiornikach poniżej.
Dolny bieg Wisłoki – kraina leszcza
Poniżej Mielca Wisłoka płynie przez nizinne obszary Kotliny Sandomierskiej. Koryto staje się szerokie i powolne, woda cieplejsza i bardziej zamulona. To typowa kraina leszcza, w której dominują:
- Leszcz (Abramis brama),
- Sandacz (Sander lucioperca),
- Sum (Silurus glanis),
- Szczupak (Esox lucius),
- Wzdręga (Scardinius erythrophthalmus),
- Ukleja (Alburnus alburnus) – bardzo liczna w spokojnych i płytkich strefach.
Z dolnego biegu Wisłoki odnotowuje się również obecność jesiotra ostronosego (Acipenser oxyrinchus), głównie jako osobników zarybieniowych, które czasem docierają z Wisły. Choć nie ma tu stabilnej populacji, ich pojawienie się ma duże znaczenie przyrodnicze i symboliczne – jesiotr to gatunek o statusie chronionym, dawniej liczny w dorzeczu Wisły.
Gatunki inwazyjne i introdukowane
Na różnych odcinkach Wisłoki – szczególnie w zbiornikach i fragmentach o spowolnionym przepływie – pojawiają się gatunki inwazyjne, które zagrażają rodzimej ichtiofaunie:
- Karaś srebrzysty (Carassius gibelio) – wypiera rodzimego karasia złocistego,
- Amur biały (Ctenopharyngodon idella) – introdukowany do kontroli roślinności wodnej,
- Tołpyga biała i pstra (Hypophthalmichthys molitrix i H. nobilis) – często przedostają się ze stawów hodowlanych,
- Sumik karłowaty (Ameiurus nebulosus) – obcy gatunek introdukowany w celach wędkarskich.
Obecność tych gatunków wiąże się z działalnością człowieka: zarybieniami, ucieczkami ze stawów rybackich oraz zmianami środowiska wodnego (np. zbiorniki, regulacje rzeki).
Rzeka Wisłoka to cenny korytarz ekologiczny o dużej różnorodności ichtiologicznej. Mimo presji człowieka – w postaci regulacji koryta, zanieczyszczeń czy barier migracyjnych – rzeka zachowuje wiele cech naturalnych, zwłaszcza w górnym i środkowym biegu. Dzięki odpowiedniej ochronie, rekultywacji oraz racjonalnej gospodarce wodnej i rybackiej, Wisłoka ma potencjał, by zachować swoją bioróżnorodność i nadal służyć jako środowisko życia dla wielu cennych gatunków ryb.
