Zamek w Zawadzie w roku 1915/fot. T. Szydłowski/karta zabytku
O zamku w Zawadzie pisaliśmy na portalu ziemiadebicka.pl i staradebica.pl już wielokrotnie przybliżając jego historię i właścicieli. Dzisiaj pokażemy Państwu niepublikowane dotychczas zdjęcia zamku z 1915 roku oraz okresu powojennego, z lat 50. XX w.
Początki zamku w Zawadzie sięgają II połowy XVI wieku, gdy władzę objął Stanisław Ligęza. W XVII wieku Ligęzowie wznieśli czterobasztowy zamek, największy w regionie. Po Ligęzach właścicielami zamku byli Przebędowscy, Radziwiłłowie oraz Raczyńscy. W 1819 roku nowym właścicielem zamku został hrabia Atanazy Raczyński.
W XIX wieku zamek był już w stanie ruiny (stały tylko dwie baszty), więc nowy właściciel przystąpił do jego gruntownej przebudowy, która zmieniła charakter obiektu. W efekcie prowadzonych prac powstała okazała czterobasztowa, masywna, piętrowa, pokryta dwuspadowym dachem budowla utrzymana w stylu neogotyckim. Jej główną, wschodnią fasadę zaprojektował pruski architekt Karl Friedrich Schinkel.
Wówczas też od strony południowego zachodu zostało dobudowane do zamku dodatkowe skrzydło ze schodkowatymi szczytami. Zamek mieścił bogatą galerię obrazów i rzeźb oraz bibliotekę. Stanowił unikalne połączenie stylu arkadowego z neogotykiem.
W 1914 roku, w czasie I wojny światowej, zamek został spalony przez Rosjan – przepadł księgozbiór i galeria. Po zamku pozostała jedynie jedna zwieńczona krenelażem baszta z przyłączoną do niej wieżyczką oraz wspominane już dodatkowe skrzydło wraz z fragmentem murów. Po raz drugi ruiny zamku zostały podpalone przez wycofujących się Rosjan wiosną 1915 roku.
