W dwudziestoleciu międzywojennym było to jedno z najbardziej ekskluzywnych uzdrowisk na terenie południowej Polski. Na pobyt w nim stać było tylko zamożnych klientów. Większość z nich stanowili tutaj prawnicy, lekarze, bankierzy i … księża. Żegiestów – Zdrój, bo o nim mowa był w tym czasie bardziej popularny niż Krynica. Dziś podupadłe w latach 80 XX wieku uzdrowisko od kilkunastu lat stara się przywrócić do dawnej świetności włoska rodzina Cechini. Prace remontowe budynków zdrojowych które ruszyły z przytupem w 2021 roku po dwóch latach zwolniły tempo.
Na starych fotografiach widać jakim pięknym uzdrowiskiem był przed II wojną światową Żegiestów. Dzisiaj niestety to straszna ruina, którą od ponad 10 lat próbuje reaktywować rodzina Cechini.
Status uzdrowiska Żegiestów uzyskał w 1924 roku, ale już wiele lat wcześniej znane były i doceniane lecznicze walory tutejszych wód leczące choroby układu trawienia, choroby reumatologiczne, choroby nerek i dróg moczowych. Uzdrowisko narodziło się już w 1846 r., kiedy Jakub Ignacy Medwecki wywodzący się ze spolonizowanej szlachty węgierskiej odkrył źródła wody mineralnej w Dolinie Szczawnego Potoku.
Przed wojną Żegiestów podzielony był na dwie strefy uzdrowiskowe. Pierwsza znajdowała się przy drodze do Krynicy na terenie osady Żegiestów-Zdrój, a druga na tzw. Łopacie Polskiej, gdzie znajduje się sanatorium „Wiktor”, zaprojektowane przez lwowskich architektów: prof. Jana Bagieńskiego i Zbigniewa Wardzała.
Dom Zdrojowy, „Żegotka”, „Karolówka” i Źródło „Anna”
W pierwszej części uzdrowiska tzw. Osadzie Żegiestów wzniesiono kilka obiektów. Tuż przy drodze do Krynicy znajdował się Dom Zdrojowy wybudowany według projektu Adolfa Szyszko-Bochusza w 1929 roku w miejscu dawnej restauracji z roku 1912. Po lewej stronie stojąc frontem do Domu Zdrojowego z 1929 roku jest „Żegotka”, dawny dom zdrojowy, który obecnie jest budynkiem mieszkalnym zamieszkiwanym przez dawnych pracowników uzdrowiska. Obiekt niegdyś pokryty pięknym gontem dziś straszy swoim wyglądem. Jego dach jest dziś pokryty eternitem. Tuż obok „Żegotki” w okresie międzywojennym stał nieistniejący już ekskluzywny Dom Zdrojowy „Karolówka”. Wzniesiony w XIX wieku obiekt został rozebrany najprawdopodobniej po pożarze w latach ’60 XX wieku i nigdy później nie odbudowany.
Nad „Żegotką” ze składek kuracjuszy uzdrowiska w 1907 roku wzniesiono kościół pw. Św. Kingi jako wotum dziękczynne za odzyskanie zdrowia. Pierwszą myśl zbudowania kościoła poddał ks. Albin Dunajewski, późniejszy biskup i kardynał na stolicy krakowskiej. Pieniądze zbierano przez 40 lat. Od 1868 r. w komitecie budowy kościoła działali różni wybitni kuracjusze świeccy i duchowni: bp Hirschler, Sembratowicz, bp Wałęga, ks. Oświęcimski, dr Walczyński, bp Szczepański, Załuscy, Badeniowie i wielu innych. Kościółek do dziś służy stałym mieszkańcom Żegiestowa Zdroju.
Wcześniej przez lata uczęszczali do niego kuracjusze uzdrowiska przybywający w Żegiestowie na leczeniu i wypoczynku. W ostatnich latach do kościółka zostało wykonane brukowane podejście z dolnej części dawnego deptaka przed Nowym Domem Zdrojowym. Przy alejce wiodącej do kościółka umieszczono stylowe ławeczki na których można usiąść i popatrzeć na zdewastowany obecnie budynek Nowego Domu Zdrojowego i znajdującej się poniżej ” Żegotki”.
Kilkaset metrów za Domem Zdrojowym wzniesionym w 1929 znajduje się Źródło „Anna”, które było pierwszym źródłem wody leczniczej w Żegiestowie działającym od 1846 roku. Źródło nazwę otrzymało na cześć żony Medweckiego , pierwszego właściciela uzdrowiska. W 1848 r. dokonano analizy chemicznej przez K.E. Mohra, a w 1889 r. rozpoczeto butelkowanie tutejszej wody, a niedługo potem nad źródłem wybudowano pijalnię położoną około 350 metrów od Domu Zdrojowego.
Dalej przy drodze w kierunku Nowego Sącza wznosiły się znane sanatoria, pensjonaty i domy wczasowe: „Stary Dom Zdrojowy”, „Wodospad”, „Stanisławówka”, „Biały Orzeł”, „Zamek”, „Polonia”, „Elżka”, „Orlątko”, „Sanato” (potem „Cztery pory roku”)
Łopata Polska i sanatorium „Wiktor”
W drugiej części uzdrowiska na tzw. Łopacie Polskiej w okresie międzywojennym został wzniesiony budynek sanatarium „Wiktor”. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków i wiernie wyremontowany w 2010 roku z przywróceniem charakterystycznego dla modenizmu białego koloru elewacji.
Budynek sanatorium „Wiktor” jest wyposażony w taras wypoczynkowy na dachu, nowoczesne sanatoryjne zabiegowe, salę balową. Wnętrza pokryte przedwojennym marmurem i granitem. Zakupem działki, na której stanął Wiktor, zainteresowany był Jan Kiepura, lecz nie mógł rywalizować z lwowskim koncernem naftowym, któremu ostatecznie przypadła działka. Kiepura ostatecznie wystawił w Krynicy słynną willę Patria istniejącą do dzisiaj.
Obok „Wiktora” znajduje się budynek zamieszkały obecnie przez pracowników sanatorium. Z tyłu budynku można zauważyć półokrągłą wieżyczkę zwieńczoną kopułą. Jest to pozostałość po kaplicy. W tej willi zwanej „Księżówka” w latach międzywojennych mieścił się pensjonat dla księży greckokatolickich.
Lata świetności Uzdrowiska Żegiestów Zdrój przypadały na okres miedzywojenny XX wieku. Całkiem dobrze radziło sobie także uzdrowisko w okresie po drugiej wojnie światowej, aż do lat ’90 XX wieku, kiedy to zaczęły upadać duże zakłady pracy, a razem z nimi upadały pensjonaty, domy wczasowe i sanatoria. Ostatecznie w 2003 r. zamknięto Nowy Dom Zdrojowy i całe uzdrowiska. Od tego momentu Żegiestów–Zdrój zaczął niszczeć i zamieniać się w ruinę.
Szansa na reaktywację uzdrowiska pojawiła się wraz z pojawieniem się w Żegiestowie rodziny Cechinich, właścicieli dużej firmy budowalnej której przodek Franco Cechini mając 20 lat ruszył za chlebem z Sycylii i mając 25 lat, w 1873 r. trafił do Żegiestowa, gdzie z grupą Włochów budował tunel pod Czerhlą. W sąsiedniej wsi Andrzejówce, gdzie mieszkał poznał Michalinę z którą się ożenił. Stanisław Cechini, jego prawnuk, właściciel firmy budowlanej, aby powstrzymać dalszą degradację terenu uzdrowiska od 2007 roku zaczął kupować od dotychczasowych właścicieli pensjonatów i osób prywatnych budynki i je remontować.
Jednym z pierwszych takich budynków było sanatarium „Wiktor” na Łopacie Polskiej, które dzisiaj, w 2020 roku jest po kapitalnym remoncie i służy już kuracjuszom. Mogą z niego korzystać zarówno klienci komercyjni jak i osoby korzystające z funduszy NFZ i PEFRON.
Na remont czekają pozostałe budynki dawnego uzdrowiska: kupiony niedawno przez Cechinich Nowy Dom Zdrojowy oraz Żegotka, Warszawianka i Światowid. W trakcie remontu jest Pijalnia przy Źródle „Anna” do którego obecnie prowadzi wąska ścieżka z której z góry widoczny jest remontowany obecnie Nowy Dom Zdrojowy.
Zobacz jak wyglądały wille w Żegiestowie w latach 80. i 90. XX wieku
(set)
Materiał oryginalny. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie , rozpowszechnianie tylko za zgodą redakcji portalu ziemiadebicka.pl
Artykuł po raz pierwszy ukazał się na portalu ziemiadebicka.pl 8 marca 2020 roku.
