W piątek, 28 lutego w I LO w Dębicy odbędzie się konferencja naukowa, której tematyka będzie związana z I Wojną Światową. Jej ślady wciąż są jeszcze dostrzegalne w samej Dębicy jak i na terenach w pobliżu miasta. Przy ulicy Cmentarnej jest Cmentarz Wojskowy gdzie leżą żołnierze polegli podczas tamtej wojn. W wielu wioskach na terenie powiatu znajduje się również szereg cmentarzy wojennych na których spoczywają polegli uczestnicy tamtych zmagań. Patronat Naukowy nad konferencją objęło Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, patronat Honorowy: Starosta Powiatu Dębickiego. Organizatorem jest I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy.
„Wojna zakończy się przed Bożym Narodzeniem – przekonywali żurnaliści w całej Europie latem 1914 roku, zaś cesarz Wilhelm II w przemowie skierowanej do wyruszających na front pruskich żołnierzy zapewniał: Wrócicie do domu nim opadną liście. Życie mocno zweryfikowało zacytowane powyżej stwierdzenia. Wojna trwała przeszło cztery lata a jej końcowe konwulsje na wschodzie europejskiego kontynentu dało się jeszcze odczuwać w 1921 roku. Europa zafundowała sobie samobójstwo, czyli wojnę ze strachu przed śmiercią – pisał, przytaczany przez prof. Andrzeja Chwalbę, w poświęconej I wojnie światowej książce („Samobójstwo Europy”), francuski dziennikarz.
Wielka wojna 1914-1918 stała się swoistą jutrzenką wolności niosącą niepodległość wielu europejskim narodom z odrodzoną Rzeczpospolitą Polską na czele. Jednym z ważnych teatrów wojny, na którym toczyły się wojenne zmagania były ziemie polskie zaboru austriackiego – Galicja.
Dziś u progu setnej rocznicy Wielkiej Wojny 1914-1918 roku pragniemy pochylić się nad tamtymi wydarzeniami. Chcemy przypomnieć ich bohaterów, przebieg a nade wszystko ukazać zmiany, które owa wojna zaprowadziła w życiu mieszkańców Galicji. Dlatego też zaprezentowane tematy, przygotowane przez badaczy z całej Polski (Dębicy, Krakowa, Kolbuszowej, Mielca, Opola, Przemyśla, Rzeszowa, Warszawy) w swojej tematyce odnoszą się nie tylko do samej wojny, ale także do czasów ją poprzedzających, które na skutek zachodzących przemian, stanowiły poniekąd jej preludium.
Mury dębickiego Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława Jagiełły były niemymi świadkami tamtych wydarzeń, sama zaś Dębica miejscem, w którym jak w soczewce krzyżowały się wojenne losy mieszkańców Galicji.
Wstępuję do Legionów Polskich, pragnę bowiem przyczynić się do zwycięstwa nad naszym ciemiężcą (…) i do oswobodzenia Polski z kajdan niewoli – niech te słowa pochodzące z testamentu Tadeusza Gawrysia, profesora dębickiego gimnazjum, staną się mottem przewodnim konferencji, odbywającej się pod patronatem naukowym Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, a nad którą szczególny honorowy patronat zgodził się roztoczyć Starosta Powiatu Dębickiego.” – piszą organizatorzy konferencji.
Program Konferencji.
9.00 Aula I LO Otwarcie konferencji
9.10–10.30 Część I
Dr Tomasz Pudłocki (Uniwersytet Jagielloński, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu), „Grono nauczycielskie już nie jest tak zharmonizowane jak było dawniej” – środowisko nauczycieli dębickiego gimnazjum przed I wojną światową
Mgr Arkadiusz S. Więch (Uniwersytet Rzeszowski), Dębica i jej mieszkańcy podczas I wojny światowej
Mgr Krzysztof Haptaś (Muzeum Regionalne w Mielcu), Straty majątkowe ludności cywilnej powiatu mieleckiego w wyniku okupacji rosyjskiej w latach 1914–1915 (na przykładzie stolarza rzochowskiego Jana Popiela)
10.30–10.40 Przerwa
10.40–12.20 Część II
Mgr Maciej Terczyński (Uniwersytet Rzeszowski), Tyczyn i okolica podczas I wojny światowej
Dr Maciej Waltoś (Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu), Sytuacja Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu i jego biblioteki w czasie I wojny światowej
Lic. Michał Mendyka (Uniwersytet Jagielloński), Żydzi a niepodległość według przemyskiej prasy
Dr Tomasz D. Mames (Chrześcijańska Akademia Teologiczna), Kwestia oświaty starokatolickiej w Galicji podczas I wojny światowej
Mgr Adam Szczupak (Uniwersytet Jagielloński), Represje austro-węgierskie wobec duchowieństwa greckokatolickiego na Łemkowszczyźnie w latach 1914–1915
Mgr Oskar Ostafin (Uniwersytet Jagielloński), „Małopolska bohema czy patriotyczne powołanie?” – artyści galicyjscy na przykładzie Jerzego Żuławskiego
Mgr Stanisław Szynkowski (Uniwersytet Opolski), Niemieckie nekropolie Wielkiej Wojny – konteksty galicyjskie, konteksty śląskie
12.20–12.30 Przerwa
12. 30–14.00 Część III.
Mgr Jan Goliński (Uniwersytet Rzeszowski), Zajęcia ludności przed wybuchem I wojny światowej w zaborze austriackim na przykładzie Piwnicznej Zdroju
Mgr Michał Oberc (Uniwersytet Rzeszowski), Wpływ wojskowości austriackiej na powstanie i rozwój galicyjskiej sieci kolei żelaznej
Dr Izabela Wodzińska (Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej), Obraz kobiecego gospodarstwa domowego w przedwojennych poradnikach Juliuszowej Albinowskiej
Mgr Magda Arsenicz (Uniwersytet Jagielloński), Ochrona zabytków na prowincji – Zamek Czartoryskich w Czernelicy a działalność konserwatorów galicyjskich na przełomie XIX i XX wieku
14. 00 Podsumowanie, dyskusja i zamknięcie obrad.
