7 lutego 1915 r. w Pilźnie, zamordowany został Stanisław Kaszubski „Król” – podporucznik 1. pułku piechoty I Brygady Legionów Polskich. Stanisław Kaszubski – warszawiak, syn powstańca styczniowego, kształcił się w stolicy, Płocku oraz Wilnie. Relegowany ze szkół za działalność w licznych organizacjach patriotycznych, świadectwo maturalne uzyskał w Odessie, w 1904 r. Rok później, związany z Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy, obrawszy pseudonim „Król”, uczestniczył w Rewolucji 1905 r. Aresztowany i skazany na zesłanie do Archangielska, ostatecznie został wydalony z granic Cesarstwa Rosyjskiego. W 1908 r. osiedlił się w Krakowie, podjął studia na UJ, aktywnie działając w Związku Strzeleckim, gdzie ukończył kurs oficerski. Z chwilą wybuchu I wojny św. Kaszubski wstąpił do oddziałów organizowanych przez Józefa Piłsudskiego, otrzymując przydział do I Brygady 1 Pułku Legionów. 12 listopada 1914 r. został mianowany na podporucznika. 23-26 grudnia 1914 r. wraz ze swym batalionem brał udział w bitwie pod Łowczówkiem. Dostał się do niewoli rosyjskiej. Skazany na karę śmierci przez powieszenie, przetrzymywany był w powiatowym więzieniu w Pilźnie. Wyrok wykonano 7 lutego 1915 r. Pochowany został w bezimiennym grobie. Był jedynym oficerem legionowym, który zginął w ten sposób w czasie I wojny światowej. 2 listopada tego samego roku, po zajęciu Pilzna przez wojska austriackie, ekshumowano ciało Stanisława Kaszubskiego i pochowano z honorami na cmentarzu w Pilźnie. W 1922 r., dekretem Naczelnego Wodza RP, Kaszubski został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, siedem lat później odznaczono go Krzyżem Niepodległości z Mieczami. Na cmentarzu w Pilźnie postawiono nagrobek i pomnik ku jego czci, z zebranych funduszy społecznych. „Osądzony za zdradę stanu, wierny Ojczyźnie i wierny Panu” – zawsze niech trwa Pamięć o bohaterstwie walczących o wolność Polski.
Tekst i fotografia pochodzą ze strony www.muzeumpilzno.pl
