Świętoniowie z Jodłowej upamiętnieni na ścianie Ratujących Żydów w muzeum w Markowej

Przed II wojną światową w Jodłowej mieszkało blisko 200 Żydów. Prawie cała żydowska społeczność Jodłowej została wymordowana przez Niemców w lesie w Przeczycy 1 lipca 1942 roku. Zastrzelono wówczas 165 Żydów, a 21 zostało zabitych po drodze na miejsce rozstrzelania. Kolejnych 20 złapanych także zostało rozstrzelanych. Nielicznym Żydom udało się przeżyć dzięki pomocy Polaków. Pomagały im m.in. rodziny Świerczków i Świętoniów oraz Porębskich z Jodłowej.

Przez 2 lata u rodziny Świętoniów ukrywała się czteroosobowa rodzina jodłowskich rzeźników w  Wurcelów. Świętoniowie znali Wurcelów sprzed wojny i postanowili pomóc im i  ukryć ich podczas okupacji. Ukryli ich w specjalnie wykonanej skrytce. Wurcelowie tylko w nocy wychodzili z niej żeby wyprostować nogi na składzik pod dachem. Jak mówił Jan Świętoń, syn ratujących podczas odsłonięcia pomnika poświęconego wszystkim ratującym Żydów w Jodłowej w tym jego rodzicom w styczniu 2019 roku im dzieciom, nikomu nie wolno było mówić, że mieszka z nimi żydowska rodzina.

W lipcu 1944 roku dom Świętoniów został otoczony przez zbrojny oddział szukający Żydów. Troje z rodziny Wurcelów zostało zabitych na miejscu – rodzice i 11 letnia dziewczynka. Przeżył tylko jeden z Wurcelów, który uciekając wpadł do pustej beczki gospodarskiej.

„Po znalezieniu Wurcelów w zabudowaniach gospodarskich Świętoniów,  Świętoń został ciężko pobity przez Niemców za ukrywanie Żydów” – mówi prof. Elżbieta Rączy z Instytutu Pamięci Narodowej, która na dokumentację historii pomocy Wurcelom przez Świętoniów poświęciła dwa lata.

W ukrywaniu Żydów w Jodłowej oprócz Samborów, Świerczków (Leona Świerczka i jego czwórki dzieci: Kazimierza, Czesławy, Stanisława i Marii) ukrywających rodzinę Pariserów (otrzymali medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata) w ukrywaniu Pariserów pomagał także Andrzej Porębski, który przed wojną był zatrudniony u Świerczków. Pozwolił on Pariserom na wybudowanie w pobliżu swojego domu w Przeczycy schronu w którym Pariserowie ukrywali się przez dwa lata. W tym czasie obawiając się Niemców, też kilka razy przychodzili do domu Świerczków.

Tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata z terenu ziemi dębickiej wyróżnieni zostali: Rodzina Mikołajkowów z Dębicy, Rodzina Rybów ze Słotowej, Rodzina Świerczków, Samborów i Walichnowskich z Jodłowej, Rodzina Węglowskich z Zawady, Rodzina Rębisiów z Połomii, Rodzina Jantoniów z Woli Brzosteckiej koło Brzostka, siostry Służebniczki Dębickie : Zofia Liszka – siostra Serapiona i Marcjanna Łączniak – siostra Ambrozja.
W Jodłowej pomocy Żydom udzielali też proboszcz z wikarym, którzy w szopie między dzwonnicą a wikarówką ukrywali do 1944 roku rodzinę Gimpelów.

Dzisiaj w Muzeum Polaków Ratujących Żydów na ścianie pamięci z nazwiskami Polaków ratujących Żydów zostanie umieszczona tabliczka z nazwiskiem rodziny Świętoniów.

Podziel się z innymi

Shares

Czy podoba się Wam tegoroczna dekoracja świąteczna na dębickim Rynku ?
Previous slide
Next slide

Więcej informacji...

My i nasi partnerzy uzyskujemy dostęp i przechowujemy informacje na urządzeniu oraz przetwarzamy dane osobowe, takie jak unikalne identyfikatory i standardowe informacje wysyłane przez urządzenie czy dane przeglądania w celu wyboru oraz tworzenia profilu spersonalizowanych treści i reklam, pomiaru wydajności treści i reklam, a także rozwijania i ulepszania produktów. Za zgodą użytkownika my i nasi partnerzy możemy korzystać z precyzyjnych danych geolokalizacyjnych oraz identyfikację poprzez skanowanie urządzeń.

Kliknięcie w przycisk poniżej pozwala na wyrażenie zgody na przetwarzanie danych przez nas i naszych partnerów, zgodnie z opisem powyżej. Możesz również uzyskać dostęp do bardziej szczegółowych informacji i zmienić swoje preferencje zanim wyrazisz zgodę lub odmówisz jej wyrażenia. Niektóre rodzaje przetwarzania danych nie wymagają zgody użytkownika, ale masz prawo sprzeciwić się takiemu przetwarzaniu. Preferencje nie będą miały zastosowania do innych witryn posiadających zgodę globalną lub serwisową.