Lokalizacja Pilzna i Strzegocic miała miejsce za Kazimierza Wielkiego w 1354 roku. Pilzno znajdowało się na ważnym szlaku handlowym na Ruś i Węgry. Pilzno otrzymało wówczas prawa miejskie i stało się własnością królewską. Również wieś królewska Strzegocice należała do wójtostwa a następnie do starostwa pilzneńskiego.
Starostą zostaje Jan Tarnowski po nim w 1533 roku Jan Tarło. Pierwsza wzmianka o dworze i karczmie w Strzegocicach pochodzi z 1505 roku, istniał tam wtedy folwark królewski, na którym przedmieszczanie pilźnieńscy oraz wieśniacy byli zobowiązani odrabiać pańszczyznę jeden dzień w tygodniu. Według dokumentów z 1536 roku w Strzegocicach znajdował się „dwór, karczma, młyn, sadzawka, folwark”. W czasie potopu szwedzkiego wojska Rakoczego w drodze na Kraków splądrowały i zniszczyły dwór w Strzegocicach w 1657 roku.
W wyniku pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku Strzegocice znalazły się pod zaborem austriackim. Kiedy królewskie Strzegocice przeszły w prywatne ręce na przełomie XVIII i XIX wieku przedmieścia: Bielowa, Słotowa należały do książąt Jabłonowskich. Właścicielem powyższych dóbr był August Dobrousta książę Jabłonowski w niespokojnych czasach tak zwanej rabacji galicyjskiej w 1848 roku w Strzegocicach został zamordowany pod figurą Chrystusa Frasobliwego Erazm Tomczyński, natomiast dwór został splądrowany i zniszczony.
W 1861 roku właścicielem dóbr z Strzegocickich jest Ludwik Komornicki. Rozpoczął on restytucję zespołu dworskiego dosłownie od podstaw. Wystawił nowy murowany dwór i przylegająca do niego oficynę. Zadbał o urządzenie parku. Po jego śmierci powyższe dobra przechodzą na własność jego żony Wiktorii. W 1882 roku na podstawie testamentu oraz spadku po Wiktorii Komornickiej dobra Pilzno z przyległościami: Bielowy, Strzegocice, Słotowa i przedmieście wielkie zwane Dulczówką przechodzą na rzecz Ludwiki z Jordanów Kochanowskiej.
1886 roku Jan i Ludwika z Jordanów Kochanowska sprzedają Słotową, Bielowy i Strzegocice Ignacemu Odrowąż – Pieniążkowi. Po jego śmierci prawo własności przechodzi na rzecz małoletniej Marii Odrowąż – Pieniążkówny. Podczas I wojny światowej Strzegocice będące terenem działań wojennych uległy dość poważnemu zniszczeniu, mocno ucierpiał dwór.
W 1914 roku właścicielka wsi wychodzi za mąż i przybiera nazwisko Łopuska herbu Ślepowron. Małżeństwo przystąpiło do restytucji dworu oraz wprowadziło dosyć duże zmiany na terenie parku. Przed 1939 założono przy drodze do Krosna niewielką gorzelnię.
W 1946 roku zespół dworsko – parkowy oraz folwarczny zostaje przyjęty przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną. W budynku dworu i oficynie zlokalizowano szkołę, biura i mieszkania. W latach 60. XX w. na terenach położonych na wschód od dworu wybudowano murowaną piętrową szkołę.
W latach 70. XX w. na terenie dawnego folwarku przylegającego do zachodniej części założenia dworsko-parkowego wybudowano kurniki oraz oborę. Tereny położone na południe od drogi do Słotowej zabudowano m.in. blokiem mieszkalnym dla pracowników RSP oraz budynkami mieszczącymi: ośrodek zdrowia, straż pożarną, pocztę, Bank Spółdzielczy i bibliotekę.
Dwór i jego otoczenie ulegały powolnemu niszczeniu. Teren parku używano jako wysypisko śmieci dla mieszkańców wsi. W 1978 roku wyszła propozycja przekształcenia zespołu dworsko parkowego w Szczegocicach w ośrodek kolonijno-szkoleniowy dla Spółdzielców Województwa Tarnowskiego. Niestety projekt nie doszedł do skutku.
W 1983 roku bardzo zniszczony dwór przeszedł w ręce prywatne. Właściciel wyremontował dwór oraz uporządkował jego najbliższe otoczenie. Na terenie parku przeprowadził szereg prac zmierzających do jego uporządkowania to jest usunięto częściowo śmieci, powalone drzewa czarny bez oraz chwasty.
Z dawnej, dworsko-pałacowej zabudowy na terenie Strzegocic do lat 80. XX wieku i później przetrwały:
1. Dwór z końca XIX wieku, budynek wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, murowany z cegły, w części podpiwniczony, piętrowy, tynkowany z tarasami od południa i północy. Nad wejściem znajdują się herby Odrowąż i Ślepowron. Dach kryty dachówką na zakładkę.
2. Oficyna przylegająca bezpośrednio do dworu od strony zachodniej, murowana z cegły, tynkowana, parterowa, częściowo podpiwniczona. Dach dwuspadowy kryty dachówką. ceramiczną.
3. Stodoła pochodząca z drugiej połowy XIX wieku, murowana, tynkowana, z dachem dwuspadowym kryta blachą. W szczycie umieszczona jest figurka Świętej Doroty. Użytkowana obecnie zgodnie z przeznaczeniem.
4. Rządcówka pochodząca z pierwszej połowy XIX wieku w połowie rozebrana, murowana, z dwuspadowym dachem krytym dachówką. W latach 80. XX wieku znajdował się w niej warsztat RSP.
5. Spichlerz z drugiej połowy XIX wieku, murowany, z dwuspadowym dachem otynkowany. W latach 80. XX wieku użytkowany jako magazyn zboża i pasz.
6. Obora z pierwszej połowy XX wieku, bardzo zniszczona, murowana z dwuspadowym dachem krytym dachówką. W końcówce lat 80. XX jeszcze użytkowana ale zbliżająca się do zupełnego zniszczenia. Obora usytuowana była przy szlaku tranzytowym Pilzno – Krosno. Był to budynek murowany, tynkowany, zabudowa piętrowa. Budynek na rzucie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem z i użytkowany częściowo jako budynek mieszkalny oraz jako skup owoców i warzyw Rejonowej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej w Dębicy.
7. Piwnica znajdująca się na północ od dworu, murowana z cegły i kamienia zapewne pozostałość istniejącego tutaj dworu w pierwszej połowie XIX wieku
8. Figura Chrystusa Frasobliwego postawiona 20 lutego 1846 roku przy drodze do Słotowej. Pod tą figurą został zamordowany podczas rabacji sędzia Erazm Tomczyński.
Artykuł powstał na podstawie dokumentacji i opisów zawartych w opracowaniu przygotowanym na zlecenie Biura Badań i Dokumentacji Zabytków w Tarnowie (1987)
Fot. Biuro Badań i Dokumentacji Zabytków w Tarnowie 1987
