Policja to formacja licząca ponad 100 tysięcy funkcjonariuszy, wśród których są ludzie o różnych pasjach – społecznicy, wolontariusze, sportowcy i miłośnicy historii. Jednym z nich jest inspektor Jacek Witas, Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji w Bydgoszczy. Od dziesięciu lat prowadzi inicjatywę, która łączy jego pasję z działalnością społeczną – X Akcję sprzątania cmentarzy z okresu I wojny światowej w zachodniej Galicji.
W dniach 9–11 października 2025 r. odbyła się jubileuszowa edycja tej akcji. Prace rozpoczęte przez Koło PTTK nr 8 – Klub Górski „Orły” przy Komendzie Stołecznej Policji, kontynuowane przez wolontariuszy, szkoły, samorządy, strażaków OSP, harcerzy oraz partnerów zagranicznych, przyczyniły się do odzyskania i odnowienia ponad stu nekropolii, które dziś stają się wizytówkami regionu.
Cmentarze te powstały po przełamaniu frontu gorlickiego w maju 1915 roku. Austro-węgierski Oddział Grobów Wojennych uporządkował tysiące mogił, tworząc spójny system ponad czterystu cmentarzy. Projektowali je wybitni architekci, m.in. Dušan Jurkovič i Hans Mayr, łącząc prostą architekturę z ukształtowaniem terenu. Na nekropoliach spoczywają żołnierze armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej, reprezentujący wiele narodowości i wyznań – Polacy, Węgrzy, Słowacy, Czesi, Rusini/Ukraińcy i Niemcy – wszyscy jednak upamiętnieni w równy sposób.
W tegorocznej akcji uczestniczyło ponad 1150 osób – przedstawiciele służb mundurowych, samorządów, szkół, harcerzy, strażaków ochotników oraz miłośnicy historii z Polski i zagranicy. Porządkowano alejki, koszono trawę, grabiono liście i odnawiano pomniki. Prace rozpoczęły się tradycyjnie na cmentarzu nr 123 w Łużnej-Pustkach, a zakończyło je spotkanie podsumowujące w Pensjonacie „Na Wzgórzu” w Zdyni. Podczas uroczystości wręczono medale „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” i dyplomy honorowe PTTK oraz odznaczenia zagraniczne dla osób szczególnie zaangażowanych w ochronę cmentarzy.
X Akcja sprzątania cmentarzy wojennych nie tylko przywraca porządek historycznym miejscom, ale także wzmacnia lokalną tożsamość, uczy szacunku do przeszłości i jednoczy społeczność wokół wspólnego celu. Jak podkreślają organizatorzy, troska o te miejsca jest lekcją historii i symbolem ponadnarodowego szacunku dla poległych w I wojnie światowej.
Autor: Koło PTTK nr 8 – Klub Górski „Orły” przy Komendzie Stołecznej Policji
Publikacja: nadkom. Przemysław Słomsk
