Po wielu miesiącach intensywnych prac nad pomnikiem i przygotowań do jego odsłonięcia, w sobotę 12 kwietnia 2014 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie „Memoriału Smoleńskiego” w Dębicy, z udziałem licznie zgromadzonych gości i mieszkańców miasta.
Uroczystości rozpoczęły się od mszy świętej odprawionej w kościele świętej Jadwigi, z udziałem Biskupa Tarnowskiego Andrzeja Jeża. Koncelebrowali ją wszyscy proboszczowie parafii dębickich i wielu proboszczów oraz księży z parafii i gmin sąsiednich.
Wygłoszona przez księdza biskupa, bardzo interesująca i pouczająca homilia, trafnie nawiązywała do realizowanego później na Palcu Mikołajkowów programu uroczystości, o czym świadczą zresztą gromkie brawa, którymi wygłoszone kazanie zostało nagrodzone. Uczestnicy mszy świętej zgodnie ocenili je jako doskonałą lekcję historii, ale także przestrogę przed lekceważeniem minionych wydarzeń.
Następnie, po przejściu uczestników uroczystości na Plac Mikołajkowów Miejska Orkiestra Dęta odegrała hymn państwowy. Na placu, w widocznym miejscu znajdował się baner z wymownym cytatem pochodzącym z poezji Zbigniewa Herberta:
10.04.2010 DĘBICA PAMIĘTA: NARÓD, KTÓRY TRACI PAMIĘĆ – TRACI SUMIENIE
Podczas przemówienia otwierającego uroczystości, jeden z głównych organizatorów, dyrektor Miejskiego Gimnazjum nr 1 w Dębicy – Zbigniew Drzymała przedstawił wszystkim ideę Dębów Pamięci i przybliżył historię, której znajomość jest konieczna, by dobrze zrozumieć przesłanie i sens inicjatywy budowy „Memoriału Smoleńskiego” w tym właśnie miejscu. Następnie młodzież z MG nr 1 i I LO złożyła znicze przed tablicami i wiązankę kwiatów przed główną tablicą.
Poseł Jan Warzecha w kolejnym przemówieniu przedstawił ideę upamiętnienia ofiar katastrofy smoleńskiej, jej ścisłe powiązanie ze zbrodnią katyńską, a także podziękował za zaangażowanie finansowe i organizacyjne w budowę Memoriału Smoleńskiego.
Odsłonięcia pomnika dokonali: Senator Alicja Zając – wdowa po senatorze Stanisławie Zającu, Klara Gęsicka – córka Grażyny Gęsickiej, poseł Jan Warzecha – prezes stowarzyszenia i Stefan Bieszczad – wiceprezes stowarzyszenia oraz główny fundator pomnika. Poświęcenia memoriału oraz modlitwę nad zmarłymi odprawił ksiądz biskup Andrzej Jeż. Apel pamięci odczytał płk Wojciech Szmajda.
Następnie przed pomnikiem delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów. W imieniu Prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego list odczytał poseł do Parlamentu Europejskiego Tomasz Poręba.
Po uroczystościach głównych nastąpiła piękna i wzruszająca część artystyczna wykonana przez Młodzieżową Grupę „Safo”, której występy są niezmiennie na najwyższym poziomie.
Na koniec senator Alicja Zając podziękowała inicjatorom upamiętnienia ofiar katastrofy smoleńskiej.
Przemówienie posła Jana Warzechy- prezesa Stowarzyszenia Społeczny Komitet Budowy Pomnika Lecha Kaczyńskiego i Pozostałych Ofiar Katastrofy Smoleńskiej
Ekscelencjo Księże Biskupie, Szanowni Państwo Parlamentarzyści na czele z Panem Marszałkiem Sejmu, Panie Marszałku Województwa, Czcigodni Księża i Siostry Zakonne, Szanowni Uczestnicy dzisiejszej uroczystości, Droga Młodzieży.
Kwiecień jest czasem szczególnej refleksji i pamięci narodowej. Pamięć ta w znacznej mierze odnosi się do cierpienia polskiego narodu, wywołanego przez ogrom totalitarnego zła. W tym miesiącu w sposób szczególny przywołujemy pamięć ofiar Zbrodni Katyńskiej, będącej ludobójstwem popełnionym przez sowieckie NKWD na polskich żołnierzach.
Przedwojenne Wojsko Polskie było jedną z głównych sił państwotwórczych oraz gwarantem suwerenności Rzeczypospolitej. Oficerowie odgrywali ważną rolę w życiu społecznym, kulturalnym i politycznym, zarówno ze względu na silną pozycję armii w państwie, jak i dlatego, że stanowili oni rzeczywistą elitę intelektualną społeczeństwa. Z tego powodu władze sowieckie postanowiły zgładzić polskich oficerów służby stałej oraz rezerwistów, a także funkcjonariuszy Policji Państwowej. Wśród ofiar zbrodni katyńskiej znaleźli się także przedstawiciele polskiej przedwojennej inteligencji.
Dzisiaj, po raz kolejny spotykamy się w Dębicy, aby oddać hołd ofiarom ludobójstwa popełnionego na polskich oficerach w Katyniu, Charkowie i Miednoje, a w sposób szczególny – ofiarom związanym z ziemią dębicką. Czynimy tak każdego roku, bowiem mamy świadomość ogromnej odpowiedzialności w przekazywaniu PRAWDY, która przez wiele lat nie mogła wyjść na jaw.
Spotkaliśmy się tutaj także w piątek, 9 kwietnia 2010 roku. Dzień później, w sobotę 10 kwietnia nad ranem, do Katynia wyleciała samolotem „TU 154 M” 96-osobowa delegacja z Prezydentem RP Lechem Kaczyńskim na czele, na obchody 70. rocznicy zbrodni sowieckiej dokonanej przez NKWD.
Delegacja na miejsce uroczystości jednak nigdy nie dotarła. Wszyscy zginęli pod Smoleńskiem w niewyjaśnionych do dzisiaj okolicznościach.
Tamten kwietniowy poranek na zawsze zapadł w nasze serca i pamięć, pozostawiając po sobie wspomnienia przepełnione smutkiem i żałobą.
Po raz kolejny ziemia smoleńska zabrała nam najlepszych synów i najlepsze córki polskiego narodu. Zabrała tych, którzy stanowili elitę intelektualną polskiego społeczeństwa:
Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który gościł w Dębicy 17 lutego 2009 roku i tu obok, na Placu Solidarności przy pomniku naszego papieża Jan Pawła II wygłosił przemówienie.
Straciliśmy parlamentarzystów z Podkarpacia: poseł Grażynę Gęsicką, senatora Stanisława Zająca, posła Leszka Deptułę, urodzoną na Podkarpaciu senator Janinę Fetlińską i generałów: Kazimierza Gilarskiego oraz Bronisława Kwiatkowskiego.
Szanowni uczestnicy dzisiejszej uroczystości,
w tym szczególnym dla dębiczan miejscu, w otoczeniu dębów katyńskich, z inicjatywy Stowarzyszenia Społeczny Komitet Budowy Pomnika Lecha Kaczyńskiego i Pozostałych Ofiar Katastrofy Smoleńskiej, stanął Memoriał z umieszczoną pod nim symboliczną ziemią smoleńską, ziemią przesiąkniętą polską krwią.
Ma on upamiętnić śp. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, profesora Lecha Kaczyńskiego, jego małżonkę Marię, Ryszarda Kaczorowskiego – ostatniego prezydenta na obczyźnie i wielu wybitnych przedstawicieli naszego życia publicznego, którzy zginęli w drodze do Katynia.
W tym miejscu pragnę podziękować wszystkim, którzy włączyli się w ideę upamiętnienia ofiar katastrofy i budowę tego Memoriału:
Chociaż na zakończenie uroczystości będą jeszcze podziękowania, już teraz pragnę skierować słowa wdzięczności:
Do członków 15-osobowego Stowarzyszenia, w skład którego weszli przedstawiciele różnych środowisk i zawodów. Jednak Memoriał nigdy nie powstałby bez wsparcia darczyńców i osób które poświęciły własny czas na realizację tej idei. Pragnę w sposób szczególny podziękować niektórym osobom, z którymi miałem zaszczyt jako prezes stowarzyszenia najwięcej współpracować:
Panu Stefanowi Bieszczadowi – głównemu darczyńcy i wiceprezesowi stowarzyszenia, który już na pierwszym spotkaniu w Biurze Poselskim 9 stycznia 2013 roku, podczas którego zrodził się pomysł upamiętnienia ofiar tragedii pod Smoleńskiem, zapewnił, że nie powinniśmy się martwić o sfinansowanie przedsięwzięcia, a raczej skupić na innych działaniach.
Dziękuję również wszystkim pozostałym darczyńcom, którzy dokonali wpłat z potrzeby serca. Pragnę podziękować biskupowi tarnowskiemu, Andrzejowi Jeżowi, za wspólną modlitwę i skierowane do nas słowa w dzisiejszej w homilii. Serdeczne Bóg zapłać Ekscelencjo Księże Biskupie!
Dziękuję także artyście – rzeźbiarzowi Panu profesorowi Jackowi Kucabie – autorowi projektu pomnika, który z wielkim zaangażowaniem podjął się jego stworzenia i współpracował z nami na poszczególnych etapach wykonawstwa.
Chociaż jesteśmy jeszcze w trakcie uroczystości, już teraz dziękuję tym, którzy włączyli się w sposób szczególny zarówno w prace stowarzyszenia jak i w organizację uroczystości odsłonięcia i poświęcenia Memoriału:
Panu Zbigniewowi Drzymale – dyr.. I Gimnazjum w Dębicy,
Panu Ryszardowi Pękali – dyr. I LO im Jagiełły w Dębicy,
Panu Maciejowi Małozięciowi – historykowi i sekretarzowi Światowego Związku Żołnierzy AK – Środowiska 5 Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy,
Panu Stanisławowi Leskiemu – przewodniczącemu Rady Miejskiej w Dębicy,
Pani Barbarze Pelczar-Białek – dyr. Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego w Dębicy.
Słowa podziękowania kieruję także do władz miasta za udostępnienie stowarzyszeniu działki pod budowę pomnika oraz za współudział w organizacji dzisiejszej uroczystości.
Dziękuję starostwu powiatowemu za stosowne zezwolenia.
Pragnę również podziękować za zaangażowanie Pani dyrektor Kindze Lada – Krawczyk oraz stażystkom z mojego Biura Poselskiego.
Serdecznie dziękuję środowisku weteranów II wojny światowej i organizacjom kombatanckim miasta i powiatu dębickiego za udzielone wsparcie i przychylność wobec tej inicjatywy.
Dziękuję za zrozumienie i poparcie idei budowy pomnika Zarządowi Głównemu Związku Sybiraków w Warszawie i Zarządowi Oddziału Związku Sybiraków w Tarnowie.
Chcę wyrazić wdzięczność księdzu prałatowi Ryszardowi Piaseckiemu, który dodawał nam otuchy w trakcie realizacji tego przedsięwzięcia i jako proboszcza tej parafii, prosimy o opiekę duchową nad Memoriałem.
Dziękuję także wszystkim tym, którzy zachowują pamięć o 10 kwietnia 2010 roku.
Wszyscy wspomagający inicjatywę upamiętnienia ofiar zostaną wymienieni w Kronice Budowy, Odsłonięcia i Poświęcenia Memoriału.
Szanowni Państwo, to przykre, kiedy największa narodowa tragedia w powojennej historii naszej ojczyzny jest dla niektórych rodaków powodem do poniżania i szargania dobrego imienia ofiar oraz tych, którzy chcą uczcić ich pamięć.
Nie powinno się w taki sposób, jak to się dzieje Polsce w ostatnich latach, wyrażać odmiennych przekonań dotyczących uczczenia pamięci Prezydenta Rzeczypospolitej i 95 pozostałych ofiar spod Smoleńska.
Redaktor Łukasz Warzecha ocenił to w taki sposób:
Wątpliwości co do przyczyn tej tragedii sprzed 4 lat nie skazują nikogo na przynależność do tego, czy innego obozu, ale z pewnością są oznaką przynależności do obozu ludzi samodzielnie myślących.
Natomiast brat śp. prezydenta – Premier Jarosław Kaczyński podczas obchodów III rocznicy tragedii wypowiedział się w następujący sposób:
Także ich śmierć domaga się od nas, ceniących to dobro wspólne, jakim jest Polska niepodległa, skrupulatnego wyjaśnienia i godnego upamiętnienia.
Honor Polaka domaga się prawdy.
Szanowni Państwo, honor Polaka domaga się prawdy i upamiętnienia!
My zgromadzeniu na tym placu – Panteonie Zasłużonych Polaków, możemy z dumą powiedzieć, PAMIĘTAMY!
Zaś mottem naszej pamięci, niech będą słowa Adama Mickiewicza, które zostały umieszczone na Memoriale:
Jeśli o nich zapomnę, Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie.
Dziękuję!
Zapis części homilii mszy św. przed odsłonięciem pomnika (ks. bp Andrzej Jeż)
(…) Stąd bardzo ważnym wydarzeniem jest memoriał – pamięć naszego narodu, także Memoriał Smoleński, który ma przywrócić godność, wielkość tych, którzy 74 lata temu zostali pomordowani nie tylko w Katyniu, na nieludzkiej ziemi, ale także tych, którzy 4 lata temu zginęli w konsekwencji tych zdarzeń. Bo w historii nie da się rozerwać zdarzeń, jedna sekwencja łączy się z drugą.
Za chwilę staniemy wobec Chrystusa obecnego w eucharystii, Chrystusa Świata, a także wszystkich pomordowanych przed 74 laty w Katyniu oraz tych, którzy 4 lata temu zginęli w katastrofie na tej samej ziemi.
Chrystus był przy nich, był dla nich nadzieją w ostatniej godzinie życia. W Chrystusie Zmartwychwstałym śmierć staje się paschą, przejściem do nowego życia, nieznającego kresu. My jeszcze jesteśmy po tej stronie, my jeszcze idziemy, głęboko ufamy, że w świetle Chrystusowej prawdy ujawni się cała prawda o tych bolesnych wydarzeniach, nawet wtedy, gdy tak bardzo w skrycie była, jest i będzie ukrywana.
(…) Błogosławieni, którzy w Panu umierają, niech odpoczną od swoich trudów, bo idą wraz z nimi ich czyny.
Pamiętaj o nich Polsko, pamiętaj Polsko o tych dzieciach swoich, którzy miłość do Ciebie okupiły śmiercią swoją.
Amen
/brawa/
Słowa na rozpoczęcie mszy św. – ks. -prałat Ryszard Piasecki
Dzisiaj gromadzimy się w tym najstarszym kościele dębickim, by modlić się za ofiary w 74 rocznicę pomordowanych w Katyniu. Pamiętamy to zmaganie powojennych pokoleń o prawdę katyńską. Przeżywamy też dzisiaj 4 rocznicę tragedii smoleńskiej, która w jakiś dziwny sposób łączy się z tym, co kiedyś wydarzyło się w Katyniu…
(…) Smutnym jest, że te, zdawało się, ważne sprawy, gdzie zostały złożone ofiary z życia, można powiedzieć – na ołtarzu ojczyzny, że te sprawy dzisiaj dzielą Polaków.
Dlatego módlmy się o jedność Polaków, módlmy się o to, byśmy rozumieli przeszłość, byśmy rozumieli, że nawet trudne momenty należy wykorzystać do budowania jedności, pokoju, do budowania dobrego społeczeństwa, by na tej ziemi żyło się nam godnie.
Uczestnicy uroczystości odsłonięcia „Memoriału Smoleńskiego” 12.04.2014
Wicemarszałek Sejmu Marek Kuchciński, europoseł Tomasz Poręba, senator Alicja Zając, poseł Stanisław Piotrowicz, poseł Andrzej Szlachta, poseł Wiesław Jańczyk, poseł Bogdan Rzońca, poseł Michał Wojtkiewicz, poseł Kazimierz Moskal, senator Zdzisław Pupa, poseł Krzysztof Popiołek, poseł Edward Czesak, Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl, radna RM w Rzeszowie i dyr. PCEN – Krystyna Wróblewska, były poseł PiS Andrzej Ćwierz,
Starosta Władysław Bielawa z przewodniczącym Rady Powiatu Tadeuszem Łoś-Kamińskim, wiceprzewodnicząca Rady Powiatu Lucyna Samborska, wicestarostą Czesławem Kubkiem i sekretarzem Powiatu Michałem Prażakiem, radny Powiatu i członek Zarządu Powiatu Leszek Reguła, burmistrz Dębicy Paweł Wolicki i z-cy: Mariusz Trojan i Jerzy Gągała.
Burmistrz Pilzna Ewa Gołębiowska z przewodniczącym Rady Miejskiej Michałem Maziarką i z-cą przewodniczącego Markiem Fularą, burmistrz Brzostku Leszek Bieniek z księdzem prałatem dr. Janem Cebulakiem, Wójtowie: Gminy Dębica – Stanisław Rokosz, Gminy Jodłowa – Robert Mucha z księdzem dr. Julianem Kapłonem, wójt Gminy Żyraków -Marek Raczka z z-cą Krzysztofem Czerwcem, radna Powiatu Anna Mazur, radny Powiatu Marek Jaskółka, radny Powiatu Robert Mazur, radny Powiatu Zygmunt Żabicki, radny powiatu Stanisław Przetacznik, Henryk Łabędź – zastępca Przewodniczącego-Sekretarz Zarządu Regionu Małopolska NSZZ „Solidarność”, dyr. ZOZ Dębica Przemysław Wojtys,
Andrzej Reguła – dyr. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Przewodniczący Klubu Gazeta Polska –Jerzy Kędzior, szef Forum Młodych PiS Mateusz Kutrzeba, Wojciech Buszek – Komendant Powiatowej Straży Pożarnej w Dębicy, z-ca Komendanta Powiatowego Policji w Dębicy- mł. insp. Jerzy Wójcik, radni miejscy: Andrzej Bal, Stanisław Ciszek, Adam Marucha, Tadeusz Ciecieręga, Jerzy Sieradzki, Mateusz Smoła, Dyrektor Zakładu Karnego w Dębicy ppłk Bogdan Witkoś, artysta –rzeźbiarz i autor pomnika dr hab. Jacek Kucaba, architekt-projektant Piotr Dobrowolski, dyr. MPEC w Dębicy Tomasz Wróbel, przewodniczący gminnych struktur PiS: Kazimierz Sarna, Adam Pawlik, Roman Maciejowski, Jerzy Sasak, Bogdan Wójtowicz, Andrzej Świder, Zbigniew Sycz- kierownik Departamencie Rozwoju Regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim
