Wystawa plenerowa, koncert, sesja popularno-naukowa i rekonstrukcja historyczna na wałach nad Wisłoką, to wydarzenia, które zostaną zrealizowane w tym roku dzięki dotacji pozyskanej przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dębicy. Projekt dotyczy 80. rocznicy pacyfikacji wsi w powiecie dębickim przez niemieckiego okupanta.
Wniosek pt. „Postawa „Anhelego” przykładem niezłomności społeczeństwa wobec okupanta na ziemi dębickiej” został wysoko oceniony. Na jego realizacje MiPBP otrzyma 50 tys. złotych w ramach Programu Patriotyzm Jutra z Muzeum Historii Polski. Wkład własny zostanie zabezpieczony z budżetu Miasta Dębica.
Jednym z bohaterów projektu jest Józef Erazmus ps. Anheli, dowódca plutonu ZWZ-AK „Róża”. 24 lipca 1943 r. oddziały SS z Pustkowa, funkcjonariuszy policji bezpieczeństwa z Tarnowa i Dębicy, dębickie gestapo oraz policja granatowa przeprowadzili akcję pacyfikacji wsi Róża, która była wymierzona w żołnierzy AK z placówki Zasów „Zapalnik”. Podczas pacyfikacji aresztowano Józefa Erazmusa. Poddano go brutalnym torturom. Na jego oczach bito i torturowano żonę Antoninę oraz nieletniego syna Edwarda, którego następnie zastrzelono. Mimo tego nie wydał nikogo. „Anhelli” został przewieziony do Tarnowa, gdzie go torturowano, a wkrótce został zastrzelony i pochowany w nieznanym miejscu.
W 2023 r. mija 80. rocznica pacyfikacji wielu wsi w powiecie dębickim przez niemieckiego okupanta oraz 5. rocznica ustanowienia Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Przypadające jubileusze będą okazją do uhonorowania patriotycznych postaw mieszkańców całego regionu, którzy z narażeniem życia wspierali podziemie niepodległościowe oraz ukrywali społeczność żydowską i osoby poszukiwane przez okupanta, płacąc za to najwyższą cenę. W ramach projektu podejmowane będą inicjatywy edukacyjne, kulturalne, patriotyczne w środowisku lokalnym, inspirowane postawą Józefa Erazmusa oraz innych lokalnych bohaterów.
Wśród planowanych działań przygotowana zostanie wystawa plenerowa, publikacja historyczna oraz sesja popularno-naukowa. Najbardziej spektakularnym wydarzeniem w ramach projektu będzie rekonstrukcja historyczna pacyfikacji wsi przez niemieckiego okupanta, która odbędzie się w sobotę 26 sierpnia. Rozegra się ona na wałach nad Wisłoką. Przedstawione zostaną tragiczne wydarzenia z 1943 i 1944 roku, jakie miały miejsce w miejscowościach ówczesnego powiatu dębickiego: Róży, Małej i Gumniskach. Po rekonstrukcji odbędzie się koncert patriotyczny Zespołu Forteca -Walka Trwa. Będą tez pokazy i diagramy historyczne grup rekonstrukcyjnych oraz pokazy sprzętu wojskowego.
Projekt pn „Postawa „Anhelego” przykładem niezłomności społeczeństwa wobec okupanta na ziemi dębickiej” zostanie zrealizowany przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dębicy we współpracy z: Muzeum Regionalnym w Dębicy, Miejskim Ośrodkiem Kultury w Dębicy, Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej Środowiskiem 5. PSK AK w Dębicy, Związkiem Strzeleckim „Strzelec” JS 2017 w Dębicy, 33. Batalionem Lekkiej Piechoty, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Dębica oraz dębickie placówki oświatowe.
źródło: UM Dębica
