4 stycznia minęła 119 rocznica urodzin Księżnej Heleny Jabłonowskiej, patronki Europejskiego Centrum Pamięci i Pojednania – niezwykłej kobiety, o nieprzeciętnym charakterze, działaczki społecznej, patriotki, członkini Armii Krajowej, przewodniczącej Rady Głównej Opiekuńczej powiatu dębickiego, która w okresie II wojny światowej na bardzo szeroką skalę organizowała pomoc charytatywną na rzecz lokalnej społeczności.
Księżna Helena Jabłonowska z domu hrabianka Rey przyszła na świat czwartego stycznia 1895 r., jako córka Mikołaja Reya z Przyborowa i Marii – hrabianki z Bobrowskich. Od młodości zaangażowana była w działalność społeczną. W okresie I wojny św. organizowała kursy gospodarcze dla dziewcząt, wspierała finansowo Legiony Piłsudskiego, przebywając w Wiedniu opiekowała się polskimi uchodźcami, w Szwajcarii natomiast brała aktywny udział w pracach tamtejszego Komitetu Polskiego. 18 września 1917 r. Helena Reyówna poślubiła Józefa Teodora, Księcia Jabłonowskiego . Para Książęca zamieszkała w dziedzicznym majątku Heleny, w Przyborowie. W okresie międzywojennym, Księżna Helena Jabłonowska pełniła funkcję Prezesa Akcji Katolickiej i Sodalicji Mariańskiej. Inicjowała i pomagała organizować ochronki, w których dzieci wiejskie otrzymywały opiekę i wyżywienie, podczas gdy matki uczestniczyły w pracach rolnych. Szczególną działalność charytatywną rozwinęła Jabłonowska w okresie okupacji hitlerowskiej. W swoim dworze w Przyborowie przetrzymywała kilkudziesięciu wysiedlonych, wspierała potrzebujących, w tym rodziny żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, poległych lub więzionych w obozach jenieckich. Organizowała tajne nauczanie, intensywnie działała w ramach struktur podziemnych Armii Krajowej (ps. „Rzepicha”). Objęła także funkcję przewodniczącej Rady Głównej Opiekuńczej powiatu dębickiego, w ramach której, organizowano pomoc żywnościową bądź materialną dla rodzin wysiedlonych, rodzin wojskowych, więźniów i uciekinierów, zajmowano się organizowaniem fałszywych dokumentów. Pośród innych form działalności znalazła się także kuchnia obywatelska i pomoc aresztowanym. Osobny rozdział aktywności Heleny Jabłonowskiej stanowi pomoc więźniom obozów pracy przymusowej w Pustkowie, funkcjonujących przy zbudowanym w 1940 r. poligonie wojskowym SS – Truppenübungsplatz Heidelager. Pomoc obejmowała dostarczanie żywności, pośredniczenie w przekazywaniu listów i grypsów od więźniów. Pod pozorem załatwiania niezbędnych formalności z władzami poligonu Jabłonowska próbowała także zebrać wiadomości o ilości i stanie więźniów oraz funkcjonowaniu obozów. Dane te dostarczała następnie dowództwu AK. Tuż po zakończeniu II wojny światowej, Jabłonowscy opuścili majątek w Przyborowie, na skutek nacisku władz komunistycznych. Zamieszkali w Krakowie. Księżna Jabłonowska nadal aktywnie działała społecznie. Nie zapominała o potrzebujących, wspierając ochronki dla dzieci robotników oraz sierot. Helena Jabłonowska zmarła 11 czerwca 1977 r. Spoczywa w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Straszęcinie.
Wszystkich zainteresowanych życiem i działalnością Księżnej Jabłonowskiej zapraszamy 31 stycznia do Europejskiego Centrum Pamięci i Pojednania w Pustkowie Osiedlu na comiesięczne „Spotkania z Historią”. Będą one poświęcone biografii tej niezwykłej kobiety.
