W najbliższy wtorek, 24 stycznia 2017 r. w Dębicy odbęda się obchody IX Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. W Dębicy takie obchody upamiętniające żydowskich mieszkańców Dębicy wymordowanych podczas II wojny światowej odbędą się po raz pierwszy. W lipcu ubiegłego roku z inicjatywy Ireneusza Sochy w parku jordanowskim w 74. rocznicę pierwszej akcji likwidacyjnej dębickiego getta odbyło się upamiętnienie żydowskich mieszkańców naszego miasta. Drugą uroczystość upamiętniającą to tragiczne wydarzenie w historii miasta zorganizowało tego samego dnia tylko o innej godzinie Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dębickiej.
W zaplanowanym na 24 stycznia programie obchodów znalazły się m.in. projekcja filmu o Polakach, którzy w czasie II wojny światowej ratowali Żydów w Markowej, sesja naukowa pt. „Historia Żydów Dębickich”, uczczenie pamięci Leokadii i Aleksandra Mikołajków, ratujących w okresie II wojny światowej Zydów oraz pamięci około 500 Żydów dębickich zamordowanych przez hitlerowców w masowej egzekucji w lipcu 1942. W parku jordanowskim przy ul. Kościuszki uczestnicy obchodów uczczą pamięć o żydowskich mieszkańcach Dębicy w 75. rocznicę likwidacji getta, które znajdowało się na terenie miejscu dzisiejszego parku.
W lipcu ubiegłego roku Ireneusz Socha zapraszał mieszkańców Dębicy do udziału w rocznicowych uroczystościach. W utworzonym na Facebooku wydarzeniu pisał: „21 lipca 2016 r. mija 74. rocznica pierwszej akcji likwidacyjnej dębickiego getta. Pamiętamy, że ten dzień oznacza zagładę naszych sąsiadów Żydów, którzy przez ponad 300 lat mieszkali w Dębicy i przyczyniali się do rozwoju naszego miasta. W lipcowych deportacjach do Bełżca wywieziono łącznie około 3000 dębiczan, czyli prawie całą przedwojenną społeczność żydowską miasta.
W tym roku po raz pierwszy w powojennej historii miasta pragnę zorganizować uroczystość uczczenia Ich pamięci. Niech będzie to spotkanie, które w następnych latach – wzorem innych miejscowości w naszym kraju – wejdzie do oficjalnego kalendarza imprez w naszym mieście, i w którym będą uczestniczyć nie tylko mieszkańcy, ale i władze Dębicy. Spotkajmy się 21 lipca 2016 r. o godzinie 12:00 w „ogródku jordanowskim” przy ulicy Kościuszki w Dębicy. To właśnie tutaj w roku 1942 znajdowało się dębickie getto. Niemcy utworzyli je w styczniu 1942 r. Zostało zlokalizowane w centrum miasta – na obszarze wyznaczonym przez dzisiejsze ulice: Kolejową, Głowackiego, Kościuszki i Piekarską.
W pierwszych miesiącach 1942 roku z getta wysiedlono chrześcijańskie rodziny i przesiedlono na jego teren około 2200 dębickich Żydów. Istniejące domy nie mogły pomieścić wielkiej liczby przesiedleńców, dlatego wybudowano drewniane baraki, które mieściły po 20 osób każdy. Latem 1942 r. dzielnica żydowska była już ogrodzona drutem kolczastym. Na opuszczenie obszaru trzeba było mieć specjalne pozwolenie. Żydów przyłapanych na szmuglowaniu żywności rozstrzeliwano na cmentarzu żydowskim.
Do getta po pewnym czasie zaczęto przesiedlać także Żydów z likwidowanych mniejszych gett w Radomyślu Wielkim, Ropczycach, Sędziszowie Małopolskim i Pilznie. W całym okresie istnienia dębickiego getta Niemcy zgromadzili w nim łącznie około 12000 Żydów”.
O historii dębickich Żydów podczas uroczystości w parku jordanowskim w ubiegłym roku wspominał także dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy i prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Dębickiej Jacek Dymitrowski, który przypomniał także o planach budowy pomnika upamiętniającego zagładę dębiczan narodowości żydowskiej. Projekt tego pomnika wykonał nieżyjący już artysta Franciszek Szczerbiński. Podczas uroczystości przedstawiciele TPZD oraz władze miasta i powiatu złożyły kwiaty, zapaliły znicze i uczciły minutą ciszy pamięć żydowskich mieszkańców miasta wywiezionych do obozu zagłady w Bełżcu.
Program obchodów IX Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu – 24 stycznia 2017:
9:00 – 10:00 Projekcja filmu pt. Chleba naszego powszedniego, o rodzinie Ulmów i innych osobach, które w czasie II wojny światowej ratowały Żydów z Markowej. Producent filmu Miejski Dom Kultury w Łańcucie, pomysłodawca: Andrzej Piechowski, realizacja: Katarzyna i Mirosław Mazurkiewiczowie, reżyseria fabuły: Kornel Pieńko, zdjęcia: Kamil Krawiec (Muzeum Regionalne w Dębicy, ul. Ratuszowa 4)
10:00 – 11:00 Sesja naukowa dla młodzieży szkół gimnazjalnych pt. „Historia Żydów Dębickich” (Muzeum Regionalne w Dębicy, ul. Ratuszowa 4 )
11:00–12:00 Uczczenie pamięci w parku jordanowskim, w miejscu po byłym getcie żydowskim w 75. rocznicę jego likwidacji (Park Jordanowski, ul. Głowackiego)
12:15–12:45 Uczczenie pamięci Leokadii i Aleksandra Mikołajków, ratujących Żydów podczas II wojny światowej (Plac Mikołajkowów)
13:15–13:45 Uczczenie pamięci ok. 500 Żydów dębickich zamordowanych przez hitlerowców w masowej egzekucji w lipcu 1942 r.(Pomnik na zbiorowej mogile w lesie Wolica koło Dębicy)
Organizatorami obchodów są: Burmistrz Miasta Dębicy, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dębickiej, Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zakład Historii i Kultury Żydów IH Uniwersytetu Rzeszowskiego, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Rzeszowie, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Podkarpackie Kuratorium Oświaty, Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli.
