Kilkanaście zabytkowych obiektów na terenie Gminy Jodłowa i sąsiedniej Gminy Pilzno poddano prowadzonej pod nadzorem konserwatorskim renowacji w ciągu ostatnich czterech lat. W sumie wydano na to około 8,2 mln zł. – Samorządy te znajdują się w czołówce gmin pod względem zaangażowania w ochronę zabytków i dziedzictwa kulturowego – zapewnia wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Żuchowski.
Przełomowy pod względem wydatków na ochronę zabytków był rok 2010, kiedy to po raz pierwszy od lat na renowację obiektów zabytkowych wydano większe kwoty przekraczające w obu gminach razem 400 tys. zł. W kolejnych latach nakłady rosły, a samorządy znajdowały też coraz wyraźniejsze wsparcie w budżecie województwa podkarpackiego, funduszach unijnych, a także budżecie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Wojewódzkiego Urzędu Konserwacji Zabytków. – Pomoc z zewnątrz utwierdziła nas w przekonaniu, że starając się przywrócić blask zabytkowym obiektom, poszliśmy w dobrym kierunku i będziemy w stanie udźwignąć koszty z tym związane – podkreśla Ewa Gołębiowska, burmistrz Pilzna.
W sprawie szczególnego znaczenia i konieczności podejmowania tego rodzaju przedsięwzięć samorządy nie miały wątpliwości od dawna. – Zaniedbane przez lata, ale mające wyjątkową wartość obiekty to często najlepsza wizytówka gminy i utrzymanie ich w odpowiednim stanie wydaje się sprawą konieczną – zaznacza Robert Mucha, wójt gminy Jodłowa.
W kontekście takiej deklaracji nie dziwi, że zarówno w jednej i w drugiej gminie w kolejnych latach nakłady na odnowę zabytków rosły sięgając w ubiegłym roku ponad 3,6 mln zł w gminie Pilzno i ponad 817 tys. zł w gminie Jodłowa. Na liście obiektów, które wskutek polityki samorządów zapisanej w przyjętych przez rady gmin programach ochrony zabytków odzyskują w ostatnich latach dawny blask, przeważają obiekty sakralne. Najbardziej spektakularne przykłady to kościół oo. karmelitów w Pilźnie, uratowane przed zniszczeniem drewniane kościoły w Łękach Górnych czy kościół pw. Św. Stanisława BM w Jodłowej. Gruntownej renowacji poddano także inne budynki np. okazałą i jedną z nielicznych ocalałych do naszych czasów siedzibę dawnego „Sokoła” w Pilźnie służącą dzisiaj ponownie mieszkańcom oraz cmentarze z okresu I i II wojny światowej, które poza samorządem nie maja żadnego opiekuna. W trakcie renowacji jest wreszcie najbardziej kosztowna rewitalizacja rynku w Pilźnie.
Zakładając, że wsparcie finansowe z zewnątrz będzie możliwe także w tym roku i latach następnych samorządy gmin Pilzno i Jodłowa chciałyby kontynuować tego rodzaju prace w przyszłości. – „Jesteśmy lokalnymi patriotami, którym zależy na tym, by pielęgnować dziedzictwo kulturowe pozostawione nam przez wcześniejsze pokolenia po to, by mogły z niego korzystać także pokolenia późniejsze. Do zrobienia jest naprawdę sporo. Mimo ograniczonych możliwości trzeba jednak pamiętać także o tym, co decyduje o naszej tożsamości – podsumowuje wójt Mucha. W kolejce czeka jeszcze kilkanaście mniejszych i większych obiektów takich jak np. kościół parafialny w Machowej.
Łączna kwota wydatkowana na zabytki w Gminie Jodłowa to ponad 1 309 000 zł., ale jak twierdzi Robert Mucha to jeszcze nie wszystkie środki, które w tym roku zostaną przeznaczone na renowację zabytków w gminie Jodłowa.
Wyróżniający się dorobek obu gmin dostrzegają eksperci. Prace renowacyjne sfinalizowane zarówno w gminie Pilzno jak i w Jodłowej zaprezentowano w Podkarpackim Biuletynie Konserwatorskim.
Podczas konferencji prasowej , która odbyła się w „Sezamie” w Machowej gm. Pilzno, Robert Mucha serdecznie podziękował wszystkim osobom oraz instytucjom, które w znaczący sposób wspomagają samorządy w pozyskiwaniu środków na ratowanie i konserwację zabytków. Szczególne podziękowania skierował do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które reprezentował wiceminister Piotr Żuchowski, parlamentarzystom Krystynie Skowrońskiej i Janowi Buremu. Podziękował również Grażynie Stojak Wojewódzkiemu Podkarpackiemu Konserwatorowi Zabytków w Przemyślu.
OPIS ZABYTKÓW
:
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. STANISŁAWA BM W JODŁOWEJ
Kościół pw. św. Stanisława BM z XVII wieku, zbudowany został między 1670 a 1679 rokiem. Kościół został przebudowany i powiększony w latach 1923-1932. Jest to barokowa, drewniana trójnawowa świątynia, konstrukcji zrębowej, zbudowana na podmurówce z kamienia. Kościół szalowany, kryty blachą. Prezbiterium kościoła jest zamknięte trójbocznie, przy którym od północy znajduje się zakrystia. Prezbiterium i nawa główna nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, nawy boczne nakryte stropami płaskimi w zakrystii belkowe. Dach dwuspadowy o jednej kalenicy na nim wieżyczka z sygnaturką.
Jesienią 2013 r. Parafia pw. Św. Stanisława BM Jodłowej złożyła do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek na dofinansowanie IV etapu prac zwianych z konserwacją zabytkowego kościoła w Jodłowej. Po uzyskaniu pozytywnej oceny merytorycznej wniosek został zakwalifikowany do dofinansowania. Ministerstwo przeznaczyło na zabytek 450 tys. zł. Dotacja, ta pozwoli na jego dalszy remont . Aby zadanie zostało zrealizowane parafia musi zapewnić wkład własny. O kolejną pulę środków będzie aplikować do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego oraz Gminy Jodłowa.
Remont i konserwacja drewnianego kościoła z XVII w. podzielony został na etapy. Etap I remont fundamentów i wymiana podwalin wykonano w 2011 r Koszt: 161 803,67zł, dotacja: WPKZ w Przemyślu :80 000,00zł Marszałek Woj. Podk. 80 000,00 zł.
Zakres prac w ramach IV etapu:
1)remont dachu i sygnaturki polegający na rozbiórce pokrycia dachowego z blachy i ułożeniu gontu
2)remont schodów, drogi procesyjnej oraz odprowadzenie wód opadowych. W wyniku w/w prac wykonane zostaną nowe schody obłożone kamieniem oraz wokół obiektu zostanie położony kamień łamany..
3)remont dzwonnicy: w ramach prac planuje się rozebranie pokrycia dachowego i pokrycie dachu nową blachą, wykonanie remontu i konserwacji ścian oraz stelaża dzwonów.
4)remont kapliczek i ogrodzenia: prace te będą polegały na wykonaniu pokrycia dachowego na kapliczkach, konserwacji ścian kapliczek i murów ogrodzenia oraz wymianie stolarki okiennej i drzwiowej. Planowane prace obejmują więc całość zespołu kościelnego.
Kosztorysowa wartość IV etapu prac wynosi: 1 293 225,40 zł.
Jeżeli Parafia nie uzyska odpowiedniej puli środków, zakres prac zostanie zawężony do remontu dalszej części dachu i instalacji odgromowej oraz odprowadzenia wód opadowych.
POMNIK KONSTYTUCJI 3 MAJA I BITWY POD RACŁAWICAMI W JODŁOWEJ
Pomnik powstał w latach 1910-1914. Pierwotnie wystawiono go na drewnianym podeście , licowanym kamiennymi płytami. Na podeście tym znajdował się postument z masywnym cokołem na którym umieszczono figurę orła z granitową tablicą od strony frontowej: „Pamięci Konstytucji 3 Maja i bitwy racławickiej Jodłowa 1914.” Do pomnika prowadziły schody ziemne wykończone okładziną kamienną. Z biegiem lat schody te zastąpiono schodami żelbetowymi zlokalizowanymi po prawej stronie pomnika i wydłużono dojście do niego wylewając z prawej strony płytę.
W 2010 r. rozpoczęto prace związane z renowacją zabytkowego pomnika. Zakres prac obejmował: wzmocnienie fundamentów i wykonanie schodów stanowiących dojście do pomnika oraz wykonanie konserwacji rzeźby orła, cokołu, płyty szklanej wraz z jej kopią. Wartość prac opiewała na kwotę 26706zł. Na realizacje zadania Parafia Jodłowa pozyskała środki z Urzędu Marszałkowskiego Woj. Podkarpackiego – 10 000,00zł, Wojewódzkiego Podkarpackiego Konserwatora Zabytków 10 000,00zł Gminy Jodłowa 6 706,00zł
OBRAZ ŚW. MIKOŁAJA
Obraz św. Mikołaja z 1528r. namalowany przez mistrza Andrzeja z Krosna. Obraz ten był czczony w kościółku również o tej samej nazwie na cmentarzu parafialnym w Jodłowej. Od połowy lat 90-tych obraz przebywał w konserwacji technicznej w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Po ukończeniu prac badawczych i konserwatorskich obraz Św. Mikołaja został oddany do konserwacji artystycznej przywracającej pierwotną świetność i wygląd tego dzieła. Kosztorys prac konserwatorskich prowadzonych w 2011r. obejmował rekonstrukcję ramy i aplikacji snycerskiej i opiewał na kwotę 6 800,00zł. Na realizacje zadania Parafia Jodłowa pozyskała środki od Wojewódzkiego Podkarpackiego Konserwatora Zabytków 3 000,00zł i Gminy Jodłowa 3400,00zł
CMENTARZ WOJENNY NR 230 DĘBORZYN
Obiekt na którym spoczywa 38 żołnierzy austro-węgierskich i 32 rosyjskich w grobach pojedynczych, projektował Gustav Rossmann – niemiecki architekt z Dusseldorfu . Cmentarz położony jest na stromym brzegu jaru, poniżej szkoły podstawowej. Cmentarz jest interesujący z co najmniej dwu powodów. Po pierwsze Rossman zastosował tutaj jako materiał na krzyże nagrobne drewno – nigdzie indziej w tym Okręgu nie stosowane; także ogrodzenie wykonano jako odcinki balustrady drewnianej z wkomponowanym motywem krzyża greckiego rozpięte pomiędzy słupkami z kamienia. Wejście na cmentarz wykonano od najbardziej widokowej a zarazem stromej ścinany stoku – w tym celu wybudowano kilkakrotnie załamany ciąg ścieżki wraz z odcinkiem schodków betonowych oraz wzmocniono skarpę murkami oporowymi. Warto obejść cały pagórek na którym znajduje się cmentarz aby zobaczyć z jaką starannością odtworzono między innymi rowki odwadniające. Pomnik tego cmentarza w formie ściany z typowym dla Rossmana betonowym krzyżem.W płycinie znajduje się tablica inskrypcyjna której treść w wolnym tłumaczeniu brzmi: „ŚMIERĆ WORAŁA NAS W ZIEMIĘ: – TERAZ WY ŻNIWUJCIE”. Podczas remontu odtworzono starannie wszystkie elementy cmentarza w tym i tabliczki imienne z których możemy odczytać 28 nazwisk zidentyfikowanych zmarłych oraz dowiedzieć się iż za życia należeli do 30. pułku piechoty ze Lwowa i 30. batalionu strzelców polowych ze Styrii w Austrii zaś polegli głównie w dniach 6-7 maja 1915 r. Wartość kosztorysowa prac konserwatorskich wykonanych w 2010 r. opiewała na kwotę 13 158,94zł na zadanie otrzymano dofinansowanie z budżetu państwa: 8 000,00zł, Gmina Jodłowa: 5 158,94
CMENTARZ Z I WOJNY ŚWIATOWEJ WRAZ Z CMENTARZEM CHOLERYCZNYM.
Cmentarz numer 232. Cmentarz został zaprojektowany przez niemieckiego architekta z Dusseldorfu –
Gustava Rossmanna. Znajduje się w miejscu starego cmentarza cholerycznego. Pochowano tu ponad dwustu żołnierzy austro-węgierskich oraz rosyjskich. W centrum znajduje się betonowy postument z drewnianym krzyżem. Oryginalna tablica inskrypcyjna nie zachowała się. Zamiast niej mieszkańcy umieścili w 1984 roku tablicę upamiętniającą Jodłowian zmarłych na epidemię cholery w 1855 r. Na cmentarzu znajdują się trzy duże betonowe nagrobki oraz żeliwne krzyże nagrobne. Cmentarz wyremontowano w 2002 koszt 20 000,00zł.
POMNIK PARTYZANTÓW Z II WOJNY ŚWIATOWEJ W DĘBOWEJ
Pomnik dla uczczenia 5 żołnierzy Armii Krajowej poległych 19.08.1944r. podczas walk partyzantów z okupantem w Dębowej. Znajduje się na skrzyżowaniu dróg Jodłowa – Czermna. Pomnik wybudowano w roku 1946r.
Pomnik wyremontowano w 2009r zakres prac obejmował: renowacja pomnika , zmiana nawierzchni utwardzonej przy pomniku , odnowienie ogrodzenia wprowadzenie zieleni izolacyjnej.
Koszt zadania 29 995,24 zł. Dofinansowanie z Budżetu Państwa – 10 000,00 zł, Gmina Jodłowa -19 995,24 zł.
