Pomysł na wakacyjną wycieczkę – kolejowy schron w Stępinie. Tu Hitler spotkał się z Mussolinim

Wybudowany podczas ostatniej wojny schron kolejowy w Stępinie na Podkarpaciu istnieje od prawie 80 lat. Co roku odwiedzają go tysiące turystów zaintrygowanych tajemniczą przeszłością tego niezwykłego obiektu. Niemcy podczas budowy przesunęli blisko kilometrowy odcinek rzeki Stępinki, która biegła u podnóża wzniesień gdzie dziś króluje ponura budowla.

Pracę nad schronem rozpoczęto w roku 1940, używając niewolniczej pracy tysięcy więźniów zabranych z pobliskich obozów koncentracyjnych, między innymi Bełżca, Soboru i Majdanku. Nie wiadomo jak wielu Polaków, Żydów, Rosjan i innych narodowości straciło życie w trakcie budowania żelbetonowego monstrum. Konstrukcję zakończono w roku 1941, a więźniów którzy przeżyli katorżniczą pracę odesłano z powrotem do obozów.

„Tunel w Stępinie, nazywany schronem nr 1, ma 393 metry długości i ściany o grubości przekraczającej 2 metry; jego cechą charakterystyczną jest lekko łukowaty kształt, utrudniający bezpośrednie trafienie bombą lotniczą. Schron nr 1, zabezpieczony przed atakiem chemicznym za pomocą systemu śluz i urządzeń wentylacyjno-filtrujących, był połączony specjalnym podziemnym kanałem z tzw. schronem nr 2, również zachowanym, położonym w odległości 80 metrów i pełniącym funkcję zaplecza technicznego i magazynowego. W odległości 600 metrów od schronu kolejowego znajdowało się trawiaste lądowisko dla samolotów, obecnie częściowo zabudowane” – informuje Wikipedia
Podczas budowy schronu Niemcy zdecydowali się przesunąć koryto rzeki Stępinki, która biegła u podnóża wzniesienia obok którego wybudowano tunel. Ponad kilometrowy odcinek rzeki płynie obecnie nowym korytem wzdłuż drogi biegnącej przez wieś. Na starym korycie rzeki stoi dziś ta ogromna budowla.

Istniejący do dzisiaj schron kolejowy i bunkier w którym przebywał Hitler są tylko małą częścią zachowanego do dzisiaj kompleksu wybudowanego w 1941. Sam tunel kolejowy otoczony był barakami, pozycjami obronnymi pokroju bunkrów, ziemianek, okopów i wież strażniczych. Żadna z wymienionych konstrukcji nie przetrwała do dzisiaj, a co się z nimi stało dowiecie się za chwilę.

W przeciwieństwie do tego co większość osób może powiedzieć o tym bunkrze kolejowym, to nie pociąg Hitlera był w nim przechowywany, lecz pociąg Benito Mussoliniego, który pojawił się tam 27 sierpnia 1941, na okazję spotkania Hitlera i Mussoliniego, aby porozmawiać o planach inwazji na ZSRR, także zwanych Operacją Barbarossa. Pociąg Hitlera którym on przybył na miejsce spotkania, „Führersonderzug”, został ukryty w sąsiednim schronie kolejowym w Strzyżowie, a w międzyczasie pociąg Mussoliniego stał w Stępinie.

Spotkanie omawiające inwazję na ZSRR trwało kilka godzin, i odbyło się na pokładzie pociągu Hitlera, który sam przez całość spotkania swojego opancerzonego pociągu opuścił tylko raz, aby wyjść na peron i przywitać Mussoliniego.
Po spotkaniu, następnego dnia pociąg Hitlera opuścił Strzyżów pierwszy, wracając do Berlina.
Hitler ponownie i po raz ostatni odwiedził bunkier w październiku 1944, chociaż pociągu nigdy nie opuścił, ledwie przejeżdżając obok schronu.

Bunkier kolejowy także odwiedzili między innymi Erwin Rommel, Wilheim Keitel oraz Heinrich Himmler.

Ostatecznie w roku 1944 fortyfikacje wokół tunelu jak i sam tunel zostały porzucone przez Niemców z powodu wielkiego kontrataku na całym froncie, nazywanego Operacją Bargation. Fortyfikacje nawet nie zostały użyte, i po ataku były przeszukane przez Sowietów, a następnie rozebrane. Pozostał tylko schron kolejowy i bunkier Hitlera.

Schron znajduje się w miejscowości Stępnia na pograniczu z wsią Cieszyna na Podkarpaciu. Zachował się w znakomitym stanie. Po wojnie część obiektu była wykorzystywana jako pieczarkarnia.

Tunel jest dostępny dla zwiedzających, bilet wstępu kosztuje kilka złotych. Od wielu lat przyciąga miłośników militariów. To jeden z najlepiej zachowanych obiektów militarnych z czasów ostatniej wojny na Podkarpaciu.

Łukasz Czuchra

Łukasz Czuchra ma 14 lat, jest uczniem Szkoły Podstawowej nr 5 w Dębicy. Jego pasją jest historia, w tym również ta lokalna.