W 55 letnią historię honorowego krwiodawstwa w Polsce należy wpisać trzy dekady ciągłej i aktywnej działalności Rejonowej Rady Honorowego Krwiodawstwa przy Oddziale Rejonowym Polskiego Czerwonego Krzyża w Dębicy. W dniu 9 lutego 2013 roku minęło 30 lat od jej powołania.
Początek lat osiemdziesiątych w naszym kraju to okres wzmożonego niezadowolenia społecznego, strajków, w następstwie stan wojenny. Nastał okres przygnębienia. Wydawało się, że ruch honorowego krwiodawstwa upadnie lub zmniejszy swoją aktywność. Nic podobnego. Lata przed, i zaraz po 1981 roku, to okres zwiększonej aktywności klubów honorowych dawców krwi i ofiarności krwiodawców. To także okres, w którym honorowi krwiodawcy wysuwali wiele postulatów do Zarządu Głównego PCK w celu dokonania radykalnych zmian w ruchu bezpłatnego krwiodawstwa. Głoszone hasło „Nic o nas bez nas” spowodowało, że odbyło się kilka krajowych narad z udziałem honorowych dawców krwi. W 1981 roku ustalono wiele zmian, które miały duży wpływ dla dalszego rozwoju honorowego krwiodawstwa w latach następnych.
Liczna rzesza krwiodawców od lat zabiegała o powołanie do życia odpowiedniej społecznej instytucji kierowanej wyłącznie przez krwiodawców w celu inicjowania, programowania i promocji bezpłatnego dawstwa krwi. Zdecydowano więc zwołać I Krajową Konferencję Honorowego Krwiodawstwa PCK, która odbyła się w dniach od 1 do 3 października 1982 roku. Wśród wielu tematów dotyczących idei honorowego krwiodawstwa zaproponowano utworzenie rad honorowego krwiodawstwa kierowanych wyłącznie przez krwiodawców. W tym samym miesiącu Zarząd Główny PCK zarządził powołanie tymczasowych rad honorowego krwiodawstwa w podległych okręgach i rejonach.
Na I Konferencji Honorowego Krwiodawstwa w Jadwisinie dębickie środowisko PCK reprezentował Czesław Malczewski.
Pierwsza w Polsce
W styczniu 1983 roku Zarząd Wojewódzki PCK w Tarnowie zobowiązał podległe zarządy do utworzenia Rad HDK w swoich strukturach rejonowych.
W Dębicy w czasie posiedzenia Zarządu Miejskiego PCK w dniu 9 lutego 1983 roku powołano Tymczasową Radę Honorowego Krwiodawstwa oraz ustalono jej wstępny skład. Później okazało się, że została zorganizowana najwcześniej w kraju. W zebraniu organizacyjnym uczestniczyli członkowie Zarządu Miejskiego PCK w składzie: Zdzisław Pająk (prezes), Zdzisław Krasnoid, Aleksander Dumanowski, Mieczysław Kizior, Bożena Wodzień, Helena Pudłowska, Tadeusz Ozga, Barbara Białek, Urszula Solarska, Jan Szymaszek, Tadeusz Masłoń i Czesław Malczewski. Zaproszono również Zbigniewa Szurka, pełniącego w tym czasie funkcję prezesa Klubu HDK w WUCH Dębica. Radę utworzono z przedstawicieli ośmiu wówczas działających klubów HDK: w Dębickich Zakładach Opon Samochodowych „Stomil”, Wytwórni Urządzeń Chłodniczych, Kombinacie Rolno – Przemysłowym „Igloopol”, Dębickiej Fabryce Farb i Lakierów, Zakładach Mięsnych, Lokomotywowni Pozaklasowej PKP, Zakładach Tworzyw Sztucznych w Pustkowie Osiedlu i przy Zarządzie Rejonowym PCK. Na przewodniczącego Tymczasowej Rady powołano Czesława Malczewskiego.
Pierwsze zebranie członków Rady odbyło się w 11 maja 1983 roku. Zorganizowane zostało w Klubie Młodego Technika (obecny Dom Kultury „Śnieżka”). Udział w nim wzięli: Czesław Malczewski i Stanisław Łukasik („Stomil”), Danuta Kujawska, Jan Finek i Zbigniew Szurek (WUCH),Andrzej Chłościński (Klub HDK przy ZM PCK), Adam Aletański (PKP), Janusz Pigóra („Igloopol”), Wiesław Pietrzyk (DFFiL), Alina Mądro (ZOZ) i Tadeusz Ozga (ZM PCK). Na zastępcę przewodniczącego wybrano Zbigniewa Szurka, na sekretarza Janusza Pigórę.
W 30 letniej historii Rejonową Radą Honorowego Krwiodawstwa kierowali: Czesław Malczewski (1983 – 1987); Adam Aletański (1987 – 1989); Czesław Rokosz (1989 – 1994); Zbigniew Kamiński ( 1994 – 2002); Zbigniew Szurek od 2002 roku nadal.
Przez okres trzydziestu lat w Radzie działało 65 osób. Obecnie stan Rady wynosi dwudziestu członków.
Zamierzenia i realizacja
Celem działania Rejonowej Rady HDK jest podnoszenie na coraz wyższy poziom organizacji i promocji honorowego krwiodawstwa między innymi przez popularyzowanie tej idei wśród wszystkich środowisk, współdziałanie ze służbą krwi, powoływanie do życia nowych klubów HDK PCK, organizowanie okolicznościowych imprez i uroczystości o tematyce honorowego krwiodawstwa, popularyzowanie osiągnięć klubów i krwiodawców w mediach.
W działalności promocyjnej i upowszechnianiu honorowego krwiodawstwa, oraz szerzej, idei czerwonokrzyskiej, dużą rolę odegrały konkursy plastyczne i literackie dla młodzieży szkolnej, później dla dorosłych, zorganizowane z okazji jubileuszowych rocznic. Dotychczas przeprowadzono dwanaście edycji, na które wpłynęło 3961 prac plastycznych i 545 prac literackich. W konkursach brała udział młodzież ze wszystkich typów szkół powiatu dębickiego. Do współpracy zaproszono także profesjonalnych poetów: Wojciecha Kawińskiego, Eugenię Basarę – Lipiec, Stanisława Kopacza, Janusza Pyzińskiego, Michała Gila. Pokłosiem konkursów literackich było wydanie trzech tomików nagrodzonych i wyróżnionych wierszy. Plonem zaś konkursów plastycznych były wystawy najlepszych prac w ośrodkach kultury, szkołach, dębickim szpitalu i przy różnych uroczystościach jubileuszowych dotyczących honorowego krwiodawstwa.
Od 2002 roku Rada, dla pełnoletniej młodzieży szkolnej, prowadzi konkurs pod nazwą „Potrzebna krew – Twoja także”. W ciągu dwunastu edycji konkursu członkowie szkolnych klubów HDK ofiarowali 4227 litrów krwi.
Dla samych krwiodawców, w celach integracyjnych, organizowano wiele imprez sportowych jak np.: zawody piłkarskie, szachowe, wędkarskie, strzeleckie, tenisa stołowego i rajdy rowerowe. Także przeprowadzono konkursy wiedzy o HDK połączone z rywalizacją sportową.
W czasie 30 letniej działalności Rady, przy jej pomocy, powstało 18 klubów honorowych dawców krwi, z których nadal działa 14, w tym jedenaście we wszystkich szkołach powiatu dębickiego. Jest to ewenement w skali kraju.
Zasłużeni dla miasta i powiatu
Dwanaście lat temu dla Rejonowej Rady Honorowego Krwiodawstwa, która reprezentuje wszystkich krwiodawców powiatu dębickiego, nadano tytuł wraz z medalem „Zasłużony dla Powiatu Dębickiego”. Ze względu na to, że tytuł przyznawany był po raz pierwszy, nie obeszło się bez ostrej „kłótni” na sesji Rady Powiatu, kto ma być adresatem wyróżnienia. Nadanie przedstawicielom Rady tytułu i wręczenie medalu nastąpiło w dniu 10 grudnia 2001 roku.
W 2004 roku, dzięki pomocy lokalnej prasy, ponad roczne starania
Rady HDK o uzyskanie na terenie miejskim trwałego miejsca w celu podkreślenia rangi honorowego krwiodawstwa, w postaci nadania imienia dla jednego z dębickich rond pod nazwą „Rondo Honorowych Dawców Krwi”, zostały przez Radę Miejską pozytywnie załatwione. Rondo przy zbiegu ulic: Wielopolskiej, Poddęby, Gawrzyłowskiej i Księdza Nosala, było pierwszym w mieście, które otrzymało nazwę.
W dniu Święta Niepodległości 2009 roku, w imieniu honorowych dawców krwi, przedstawiciele Rejonowej Rady HDK otrzymali tytuł i medal „Zasłużony dla Miasta Dębicy”, nadany przez Radę Miasta. Wcześniej, w 1996 roku, Rada Miasta przyznała krwiodawcom posiadającym odznakę Zasłużonego HDK I stopnia, bezpłatny przejazd w granicach Dębicy Miejską Komunikacją Samochodową.
Uroczyste spotkania jubileuszowe
Rejonowa Rada HDK PCK zorganizowała w latach 1983 – 2008 sześć jubileuszowych spotkań krwiodawców, na których dla czołowych dawców krwi wręczano wyróżnienia w postaci odznaczeń, odznak i dyplomów. Wyróżniającym się działaczom nadawano tytuł honorowy „Działacz HDK – Człowiek Roku”, natomiast sponsorom i osobom współpracującym z Radą przyznawano statuetkę „Przyjaciel HDK PCK”.
Od początku społecznej pracy członkowie rady postawili sobie jedyny cel: być najlepszą radą w wojewódzkich strukturach czerwonokrzyskich. Ambitny cel jaki u zarania wyznaczyła dla siebie dębicka RR HDK osiągnęła, będąc najlepszą w działaniu zarówno w byłym województwie tarnowskim jak i obecnym podkarpackim.
Rok 2013 – podwójna rocznica
Aby uczcić w bieżącym roku jubileusz: 55 lecia honorowego krwiodawstwa w Polsce i 30 lecia Rejonowej Rady HDK, dębicki Oddział Rejonowy PCK przygotował program, na który składają się konkursy i imprezy integracyjne dla krwiodawców, by zarazem promował honorowe dawstwo krwi wśród społeczeństwa powiatu dębickiego.
Zakończono dziesięciomiesięczny konkurs dla pełnoletniej młodzieży szkół ponadginazjalnych pt.: „Potrzebna krew – Twoja także”, zawody wędkarskie i rajd rowerowy. We wrześniu przeprowadzony zostanie konkurs plastyczny i literacki „Honorowe krwiodawstwo w rysunku i wierszu”. W październiku odbędzie się konkurs wiedzy o honorowym krwiodawstwie dla szkół ponadgimnazjalnych. W listopadzie – powiatowe spotkanie pokoleń podsumowujące podwójny jubileusz.
Ponadto w zamiarze ma wydać monografię dotyczącą historii ruchu honorowego krwiodawstwa na ziemi dębickiej pt.: „Krew jak kromka chleba…”.
Oddział Rejonowy PCK i Rejonowa Rada HDK liczy na to, że po przeprowadzeniu dotychczasowych i zaplanowanych zamierzeń spowoduje większą ofiarność w darze krwi, a także pogłębi wiedzę o ruchu honorowego krwiodawstwa wśród społeczeństwa powiatu dębickiego.
Zbigniew Szurek
